از گنج فاروق تا گور دست‌جمعی تاریخی در تبریز

از گنج فاروق تا گور دست‌جمعی تاریخی در تبریز

«فاروق» روستایی کوچک با جمعیتی بالغ بر هشت هزار نفر و با اقتصادی که پایه‌اش باغداری است در فاصله ۳۰ کیلومتری شهرستان مرودشت استان فارس و ۶۵ کیلومتری شهر شیراز قرار دارد، روستایی که تا همین چند ماه پیش به لطف باغ‌های انارش شهره بود و حالا به واسطه فیلم‌هایی که تحت عنوان «گنج کوروش» در فضای مجازی دست به دست شده شهرت جهانی پیدا کرده است. فیلم‌هایی که تاریخ ۱۰ قرن پیش این روستا را به رخ می‌کشند و البته مسئولان ذیربط آن را نادرست و جعلی می‌خوانند. با این حال همچنان خبر فاروق برای خوانندگان کانال‌های تلگرامی جذاب است و اخبارش پیگیری می‌شود.

همه چیز از انتشار فیلم‌هایی در فضای مجازی آغاز شد. دو فیلم به واسطه چند روز از هم در شبکه‌های اجتماعی دست به دست شد. اولی ویدئویی از اشیای تاریخی متعلق به تمدن مصر باستان و مشتمل بر تابوت یک مومیایی، رب النوع‌های مصر باستان، مجسمه‌هایی از اعضای خانواده مومیایی و ظروف و اشیای زرین و ارزشمند بود که به دنبال آن برخی اعلام کردند که این اشیا متعلق به تمدن مصر باستان است و حتی در روزهای بعد این اشیا را به محوطه‌ای در کشور ترکیه نسبت دادند.

از گنج فاروق تا گور دست‌جمعی تاریخی در تبریز

انتشار این دو کلیپ در فضای مجازی شایعاتی را به وجود آورد. در حالی که تمامی مسئولان اعلام کردند که این موضوع کذب است اما همچنان کشف این گنج نقل مجالس بود. یک روز پس از آن اما فیلم دیگری در فضای مجازی منتشر شد که در آن در تاریکی مطلق و با نور چراغ قوه و گوشی تلفن همراه از یک کتیبه زرین به خط میخی، مجسمه زرین‌گوزن و سردیس هخامنش رونمایی می‌کرد. اما ماجرا به اینجا ختم نشد.

پس از انتشار فیلم‌ها، متنی بلند بالا در فضای مجازی دست به دست شد که در آن نوشته بود: «آقایون نیستید ببینید فاروق (استان فارس شهرستان مرودشت شهر فاروق) چه خبره بزرگترین گنج ایران دیروز اینجا پیدا شد انگار یه تخت جمشید دیگه هست ولی با این تفاوت که زیر زمین ساختنش … اینجا الان حکومت نظامیه و اصلا نمیذارن کسی نزدیک بشه که کسی بخواد عکس یا فیلمی بگیره …از تهرون و بقیه شهرها شاید نزدیک به صد تا ماشین اطلاعات با نیروهای ویژه اومدن اینجا … نمونه این شهر مخفی شده هیچ جای دنیا نیست …معبدی به اندازه یه زمین فوتبال زیر زمین کاملا بکر و دست نخورده با مجسمه هایی به طول ۳ الی ۵ متر عمدتا از طلا که تعجب همگان رو برانگیخته خوبیش اینه که تا الان هیچ تخریبی در اون صورت نگرفته و همه چی سر جای خودشه …همه جای دنیا آثار باستانی که زیر زمین مخفی باشن به مرور بر اتر فرسایش از بین میرن و اندک شواهدی فقط ازشون معلومه ولی اینجا در کمال ناباوری همه اشیاء سالم مونده البته مکان هم کاملا سرپوشیده هست و حتی حوض آبی که داخلش هست هنوز پر از آبه و این خیلی بینظیره نسبت به گفته های کارشناسان اینجا قدمت این مکان سترگ به ۷ هزار سال پیش برمیگرده که در نوع خودش کاملا استثنایی هست مختصات و مشخصات داخل رو از دوست برادرم که خودش به عنوان کارشناس بومی منطقه وارد دهلیز و معبد زیر زمین شده متوجه شدم … حتما سعی میکنم به هر طریقی که شده عکسی از این مکان به دست بیارم و واست بفرستم تا ببینی که چه عظمتی به مدت ۷۰۰۰ سال اینجا مدفون بوده و دست نخورده تا الان باقی مونده … حتما خبررسانی کنید تا همه مردم ایران مطلع بشن بلکه‌ کاری صورت بپذیره که این هویت باارزش ملی ما چند ماه بعد سر از موزه های لندن و المان و فرانسه و روسیه سر در نیاره و تو خود ایران نزد خودمون باقی بمونه … »

از گنج فاروق تا گور دست‌جمعی تاریخی در تبریز

متن شایعه خوب می‌دانست چگونه باید ذهن‌ها را به خود درگیر کند؛ «استفاده از نام تخت جمشید»

پس از این شایعات و شلوغی‌های به وجود آمده در فضای مجازی، مصیب امیری، مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان فارس اولین کسی بود در این رابطه واکنش نشان داد. او بیان کرد که روستای «فاروق» در مرودشت یکی از دشت‌های غنی استان فارس است که پیشینه‌ آن به دوران پارینه سنگی تا متاخر اسلامی بازمی‌گردد و در دامنه کوه رحمت و حد فاصل رود کُر قرار دارد. به گفته امیری، گرچه در مرودشت  ۳۰۰ اثر تاریخی به ثبت رسیده اما از این تعداد تنها پنج اثر تاریخی متعلق به روستای «فاروق» است. او در رابطه با ادعای کشف گنج منصوب به تخت جمشید گفته است که تخت جمشید با ۱۲ هکتار مساحت از اوایل دهه ۱۳۰۰ کشف و بررسی روی آن آغاز شده است و آن میزان اثر تاریخی که امروز گفته می‌شود در روستای «فاروق» پیدا شده در تخت جمشید به دست نیامده است. این نکته یکی از دلایل رد ادعای مطرح شده درباره‌ «گنج فاروق» بود.

از گنج فاروق تا گور دست‌جمعی تاریخی در تبریز

سرنخ شایعه «فاروق» در دستان یک پیرمرد

داستان از نمایش یک درِ دایره‌ای شکل کوچک در روستایی نزدیک تخت‌جمشید با نام «فاروق» آغاز شد. فیلمی که دنیای کوچک پشت درِ ورودی سنگی را به یک دنیای بزرگ پر از عتیقه و طلا تبدیل کرده بود. صحنه اول فیلم از در ورودی سنگی غاری پرده برداری می‌کرد. صحنه بعد با خاموش شدن نور چراغ داخل تونل تاریک می‌شد و کمی بعد دو اسکناس ایرانی در مقابل دوربین ظاهر می‌شد، دوربین می‌چرخید و روی مجسمه‌های کوچک از حیوانات و خدایان که بیشتر شبیه خدایان مصر بود، می‌ایستاد و کمی بعد اسکلت و استخوان و کتیبه‌هایی به خط میخی را نمایش می‌داد. اما چطور سناریوی این فیلم نوشته شد؟

براساس گفته‌های مسئولان، ۱۰ سال پیش دو کارگر از یک پیرمرد هشتاد ساله نقل‌قول‌هایی را از گنجی شنیده بودند و بعد با مطرح کردن آن‌ها موجی را در فضای مجازی ایجاد کردند. به گفته مسئولان، این دو فرد که یکی ۵۵ سال و دیگری ۳۷ سال دارد، ساکن یکی از روستاهای اطراف روستای فاروق و شهرستان مرودشت هستند و شغل اصلی آنان کارگری ساختمان است. سرهنگ آیت‌الله عیدی‌پور، فرمانده یگان حفاظت اداره کل میراث‌فرهنگی استان فارس که همراه با دو مدعی وجود چنین محوطه‌ای تاریخی را بررسی کرده، در رابطه با این دو متهم گفته است: برای نخستین‌بار در سوم آذرماه، این دو مدعی همراه با مسئولان یگان حفاظت میراث فرهنگی و کارشناسان به منطقه‌ای که مدعی بودند، رفته و همه منطقه را بررسی کرده‌اند. هر دو مدعی استرس زیادی داشتند و یکی از آن‌ها وضعیت آشفته‌ و تعادل عادی نداشته، حتی آن دو در بررسی نخست موفق به پیدا کردن منطقه و به دست آوردن چیزی که ادعایش را داشتند، نشدند.

از گنج فاروق تا گور دست‌جمعی تاریخی در تبریز

«گنج فاروق» از رویا تا واقعیت

با گذشت چند روز از زمانی که پای گنج فاروق به رسانه‌ها باز شد پیگیری‌های مسئولان خبر از دستگیری مدعیان این شایعه را داد. مصیب امیری، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان فارس اولین کسی بود که با اعلام خبر دستگیری اندکی از تب و تاب پیدا کردن گنج و ولوله‌های نجات این گنج کاست.

پس از اعلام این خبر، سردار سرتیپ احمدعلی گودرزی، فرمانده انتظامی استان فارس از جزئیات دستگیری این دو فرد خبر داد و گفت: متهمان که ۲ نفر هستند، به جرم نشر اکاذیب و تشویش اذهان عمومی توسط ماموران انتظامی شهرستان مرودشت دستگیر شده‌اند. فرمانده انتظامی فارس با بیان اینکه متهمان دستگیر شده ” ن- چ” و “ع – د” نام دارند از آغاز بازجویی این افراد برای مشخص شدن انگیزه آنان خبر داد و گفت: این ۲ نفر با استفاده از امکانات فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، اقدام به انتشار مطالبی پیرامون کشف یک غار مملو از طلا و اشیاء قیمتی در روستای فاروق شهرستان مرودشت، کرده بودند.

از گنج فاروق تا گور دست‌جمعی تاریخی در تبریز

گودرزی گفت: این موضوع از طریق فرماندهی یگان حفاظت میراث فرهنگی فارس به پلیس اعلام و بعد از پیگیری‌های کارشناسی و تایید کذب بودن موضوع، اقدامات لازم برای شناسایی و دستگیری افراد انتشار دهنده مطلب، آغاز شد.

پس آن علی صالحی دادستان عمومی و انقلاب شیراز نیز مهر تایید را بر عدم وجود گنج در روستای فاروق زد و گفت: تاکنون هیچ کدام از ادعاهای مطرح شده از سوی دو فرد بازداشتی و آنچه در فضای مجازی منتشر شده، محرز نشده است. او در ادامه گفته است: در حضور دو نفری که مدعی وجود گنج در اطراف روستای فاروق بودند محل‌هایی که مورد ادعای آنها بود حفاری شد و هیچ چیزی کشف نشده است. این حفاری ها با حضور برخی از اعضای شورای تامین انجام شده و افراد دستگیر شده در تناقض‌گویی‌های آشکار طی دو مرحله دو محل مختلف و با فاصله از هم را محل وجود گنج اعلام کردند که البته کاملا بی‌اساس بوده است.

از گنج فاروق تا گور دست‌جمعی تاریخی در تبریز

خبر پشت خبر

پس از پایان یافتن شایعه گنج فاروق اما میراث فرهنگی همچنان روزهای پر خبری را پشت سر گذاشت. پس از این شایعه عکس‌ها و فیلم هایی از یک گور دست جمعی در تبریز منتشر شد که به گفته رحیم شهرتی‌فر، فرماندار تبریز این گور دست جمعی در اثر حفاری فاضلاب در محله ۴۰ متری در کوچه پاسداران خیابان انقلاب شهر تبریز کشف شده است. به گفته او، ماموران در حین حفاری با استخوان‌هایی که شبیه باقی مانده اجساد انسان بود، مواجه شده و سریعاً قضیه را به پلیس گزارش کردند. پلیس نیز ضمن حضور در محل، موضوع را بررسی و نمونه‌برداری‌های لازم را انجام داده است.

مدت زمان زیادی از انتشار عکس گور دست جمعی در فضای مجازی نگذشته بود که شایعات بسیاری در رابطه با این عکس مطرح شد و در پی این شایعات، فرماندار تبریز بیان کرد که اجساد پیدا شده شبیه گور دست جمعی نیست و  به نظر می‌رسد این اجساد مربوط به سالیان بسیار دور باشد. او با اشاره به شایعات پخش شده در فضای مجازی خاطرنشان کرد: هنوز چیزی در این خصوص قطعی نیست و مردم به شایعه‌ها اعتنا نکنند.

از گنج فاروق تا گور دست‌جمعی تاریخی در تبریز

پس از این شایعات مسئولان میراث فرهنگی دست به کار شدند تا صحت یا رد این ادعا را مشخص کنند. در پی بررسی‌های صورت گرفته، مرتضی آبدار بخشایش، مدیر اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی احتمال تاریخی بودن این گور دست‌جمعی را رد کرد و گفت: پیدا شدن این گور دست‌جمعی موضوعیتی با میراث فرهنگی ندارد. از زمانی شرکت آب و فاضلاب این قسمت را حفاری کردند، این گور در عمق دو متری کشف شد و پس از آن دستور به توقف عملیات داده شد تا کارشناسان مربوطه از قسمت‌های مختلف آن جا را بررسی کنند. کارشناسان باستان‌شناسی هم ما بعد از اعزام به محل، گزارش کردند که در محدوده تاریخی بودن این گور نیز با میراث فرهنگی بی‌ارتباط است.

گرچه روزها از زمان کشف این گور می‌گذرد و مسئولان میراث اعلام کرده‌اند که استخوان‌ها تاریخی نیستند اما تا کنون گزارشی جامع که رمز و راز را این استخوان‌ها بگشاید از سوی مسئولان منتشر نشده است.

از گنج فاروق تا گور دست‌جمعی تاریخی در تبریز