بروزرسانی شده در تاریخ: ۱۶ فروردین ,۱۳۹۴
تاریخچه ی پیدایش طلا:
قدیمی‌ترین معدن طلا (۴۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح) در بین‌النهرین، در خاورمیانه و مربوط به سومریان بوده‌است.طلا از گذشته‌های بسیار دور، به دلیل جلای زیبا، مقاومت بالا در مقابل اکسیداسیون و دیگر عوامل شیمیایی، شکل‌پذیری خوب و کمیابی، در طول تاریخ مورد توجه بشر بوده و دارای اهمیت ویژه‌ای میباشد. طلا به عنوان مهمترین استاندارد پولی جهان مطرح بوده و بیشترین مورد مصرف آن در ساخت سکه و شمش طلا به عنوان ذخایر پولی بین‌المللی است.
. این فلز به علت زیبایی و مقاومت، به صورت زیورآلات و کارهای هنری نیز استفاده میشود. این فلز همچنین درساخت لوازم الکترونیکی دقیق مورد استفاده است به‌طوریکه در آینده رده اول مصرف طلا را به خود اختصاص خواهد داددر دوره ی هخامنشی تولید طلا در داخل کشور و همچنین واردات طلا به ایران افزایش یافته است و در این دوره سکه ی طلا برای اولین بار در جهان ضرب شد. نام این سکه که در ۵۱۶ قبل از میلاد ضرب گردید، داریک بود. تا آن دوره در دنیای آن روز هنوز سکه های طلا ضرب نشده بود. سکه های رایج از مس، مفرغ و نقره بود و پس از داریوش در کشورهای دیگر هم سکه ی طلا ضرب شده . در رم در سال ۲۲۵ قبل از میلاد.
بزرگترین معدن طلا در جهان
معدن گرسبرگ (Grasberg) در ارتفاع ۴هزار متری کوه‌های پاپوای اندونزی با تولید سالانه بیش از ۶۰۰هزار تن مس، حدود ۶۰تن طلا و ۱۷۵تن نقره، بزرگترین ذخیره طلای جهان و سومین معدن بزرگ مس در جهان است.
طلا از گذشته‌های بسیار دور، به دلیل جلای زیبا، مقاومت بالا در مقابل اکسیداسیون و دیگر عوامل شیمیایی، شکل‌پذیری خوب و کمیابی، در طول تاریخ مورد توجه بشر بوده و دارای اهمیت ویژه‌ای میباشد. طلا به عنوان مهمترین استاندارد پولی جهان مطرح بوده و بیشترین مورد مصرف آن در ساخت سکه و شمش طلا به عنوان ذخایر پولی بین‌المللی است. این فلز به علت زیبایی و مقاومت، به صورت زیورآلات و کارهای هنری نیز استفاده میشود. این فلز همچنین درساخت لوازم الکترونیکی دقیق مورد استفاده است به‌طوریکه در آینده رده اول مصرف طلا را به خود اختصاص خواهد داد. فلز طلا به عنوان یک سرمایه ملی و پشتوانه اقتصادی کشور مطرح میباشد، بنابراین اطلاع رسانی در مورد آمار قیمت، تولید، ذخیره و …این فلز گرانبها در ایران در مقایسه با دیگر کشورها برای برنامه‌ریزی بهتر در جهت استخراج و استفاده از آن مفید و حتی ضروری میباشد. طلا از اسمگوتیک Gult گرفته شده‌است. این فلز از قدیمی‌ترین فلزات شناخته شده است که مورد استفاده قرارگرفته است، زیرا به سادگی شکل‌پذیر میباشد. هندی‌ها اولین بار در کتاب مقدسشان (۴۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح) به طلا اشاره کرده‌اند. قدیمی‌ترین معدن طلا (۴۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح) در بین‌النهرین، در خاورمیانه و مربوط به سومریان بوده‌است. یافته‌ها نشان میدهد بین سال‌های ۲۶۵۴ تا ۲۶۸۵ قبل از میلاد در آبیدوس (Abydos) و نگده (Nagada) مصر،زرگری مرسوم بوده‌است. این زمان به پیش از تاریخ استفاده از نقره برمی‌گردد. در این زمان استفاده از طلا در جواهرسازی و تزئینات، بجز برای فرعونیان،خانواده آنها، کاهنین و مقامات بلند پایه ممنوع بود. براساس اطلاعات محلی در مصر، طلا برای اولین بار در نیل آبی و معادن خاص گزارش شده که به سال ۲۲۰۰ قبل از میلاد برمی‌گردد (O.Medenbach,H.Wilk1986). گنجینه‌های فوق‌العاده یافت شده در مقبره فرعون توتانخامون (TutanKhamun) که در سال۱۳۵۰ قبل از میلاد مسیح دفن شده، شاهدی بر استانداردهای بالای زرگری در مصر است. تابوت او شامل ۱۱۰ کیلوگرم طلای ناب است که چهره وی برروی آن با دست کنده‌کاری و تزئین شده است. صدها سال بعد در تمدن اینکاها (Incas)، طلا ارتباط تنگاتنگی با پرستش خدا داشت؛ چنانکه معبدی برای خورشید، بنام کوری‌کانچا (Coricancha) در کوزکو (Cuzco) بنانهاده شد که پایتخت اینکاها در قرن۱۴ شد. سقف کاه‌گلی آن دارای رشته‌هایی از طلا و روی آن سرشار از تزئینات و سریر زرین بود (O.Medenbach,H.Wilk1986). دریونان باستان سکه‌های طلا در سده‌های هفتم و هشتم پیش از میلاد رایج بوده است و در ارمنستان استفاده از سکه‌های طلا در سده اول پیش از میلاد شروع شد.
طلا یک عنصر سیدروفیل با خاصیت ضعیف کالکوفیلی است. فراوانی طلا در پوسته جامد زمین ۷- ۱۰ * ۵/۴ یا ۵/۴ گرم در تن است. که این مقدار تقریبا بیست مرتبه کمتر از مقدار نقره در ترکیب پوسته جامد زمین می باشد. فراوانی طلا درآب دریا و سنگهای مختلف به صورت زیر است: – آب دریا ۴/۰ گرم در تن – سنگهای رسوبی ۱ گرم در تن – سنگهای متامورف ۲/۴-۷/۰ گرم در تن – سنگهای آذرین اسید ۲ گرم در تن – سنگهای آذرین بازیک۱۰-۲ گرم در تن سری بازالتی مانتو (قسمت تحتانی پوسته زمین) در بر دارنده مقدارنسبتا بالایی طلا می باشد. که این خود گواهی است بر نشات گرفتن این سری بازالتی، از طبقه زیرین خارجی ترین قشر زمین. با این وجود در بازالتها و سنگهای گرانیتی، تمرکزهای عمده ای از طلا بوجود نمی آید و این بدان سبب است که طلا در مرحله ماگماتیسم تاخیری مهاجرت کرده و تشکیل کمپلکس های تیو سولفیتو کلرید را می دهد. اجزای این کمپلکس ها بوسیله محلولهای آب دوست حمل شده و ذخایر هیدروترمال متنوعی را تشکیل می دهند. در شرایط برون زا، طلا، از کانیهای درون زای همراهش جدا شده و تمرکز های ثانویه ای را در قسمتهای آلتره و در پلاسرها بوجود می آورد. طلا در درجه اول همراه کانی های نقره یا به طور مستقل در داخل کوارتز، آرسنو پیریت و یا پیریت از منشا گرمابی تشکیل می شود. مقاومت زیاد طلا در برابر عوامل تجزیه (برخلاف نقره) موجب تمرکز این فلز در پلاسر ها می گردد. از این لحاظ محلولهای تجزیه ای فقط به مقدار کم حاوی طلا هستند، به طوری که مقدار آن در تشکیلات رسوبی تجزیه ای به زحمت به حد قابل توجه می رسد. درجه خلوص طلا، یعنی مقدار طلا در ۱۰۰۰ واحد وزنی، از رسوبات با دمای پائین به رسوبات با دمای بالا، از رسوبات کم عمق به رسوبات عمیق و ازسنگهای آلتره شده اولیه به سنگهای مجددا رسوب شده افزایش می یابد. طلا اکثرا به حالت فلزی یافت می شود، با این وجود این فلز به هیچ وجه خالص نیست. بلکه تقریبا همیشه با مقداری نقره (۲ تا ۲۰ %) بلور مختلط تشکیل می دهد. طلای پلاسرها دارای نقره کمتری نسبت به طلای اولیه است؛ زیرا نقره در طی تجزیه کانسنگ از آن جدا می گردد. مس، بیسموت و جیوه نیز ممکن است به مقدار کم در طلا وجود داشته باشد و طلا غالبا با مقدار زیادی پالادیوم و رودیوم همراه است. طلا به همراه مس و نقره به گروه IB جدول تناوبی عناصر تعلق دارد.و عموماً این عناصر با فرآیندهایی چون تفریق ماگمایی مرتبط اند. تجزیه متئوریتها نشان داده که طلا تمایل سیدروفیلی واضح و تمایلکالکوفیلی ثانوی دارد،درحالیکه نقره و مس تمایل کالکوفیلی قوی دارند.طلا در فازفلزی و در غیاب فلز در فاز سولفیدی متمرکز میشود. متئوریتهای سیدریتی تا ppm 10 طلا (با میانگین ppm 2/1)دارند. متوسط مقدار طلای کندریتها بسته به نوع آنها بین ppm 17/0 تا ppm 34/0 است. در برخی تحقیقات اولیه ای که روی رفتار طلا در خلال فرآیندهای ماگمایی صورت گرفت،همبستگی مثبتی بین طلا و مس به اثبات رسید. مقدار طلای بین ppb 3 و ppb 7 شاخص مواد مانتوی فوقانی است و تغییرات آن در نتیجه اختلاف درجه ذوب بخشی در خلال تشکیل ماگما است. بخش عمده طلای مانتو فوقانی به صورت بین دانه ای است.این حالت پیدایش طلا ممکن است معرف وجود مذاب سولفیدی غیر قابل امتزاجباشد.مقدار ماگما در خلال تبلور تفریقی ماگما افزایش نشان می دهد و گابروهای درون کمپلکس بیشترین غلظت را که حدود ppb 7/1 است دارا می باشند. این محققین بیان داشتند که اشباع ماگما از سولفور ممکن است در غنی شدگی طلادر محصولات تفریق پسین نقش داشته باشد. وجود طلا در رگه کوارتزی در سنگ های اولترامافیک و مافیک آرکئنبه این واقعیت که طلا در این سنگ ها به طور غیرعادی بالاست ،نسبت داده می شود و این سنگ ها منابع خوبی برای طلا هستند، هر چند اختلاف آشکاری بین سنگ های مینرالیزه و غیر مینرالیزه مشاهده نشده است.
بزرگترین سنگ طلای کشف شده در جهان
بزرگترین سنگ طلای خالص در جهان متعلق به حاکم ثروتمند برونئی میباشد که هم اکنون در معرض دید عموم مردم قرار گرفته است.
به گزارش سرویس بین الملل انتخاب ؛ البته مردم قبل از ورود به محل بازدید، تحت بازرسی دقیق نیروهای امنیتی قرار می گیرند تا از ورود هر گونه وسیله ای بری خراشیدن یا آسیب زدن به این سنگ طلا، جلوگیری شود.
“سلطان حسن بلقیه” پادشاه برونئی با کسب ۹۰ یورو در هر ثانیه، ثروتمندترین حاکم جهان بشمار میرود.
این پادشاه علاقمندی فراوانی به طلا دارد و از آن در همه چیز از جمله لباس، خودرو و وسایل منزلش استفاده میکند.
لازم بذکر است برونئی کشوری کوچک در نزدیکی مالزی است.
طلا از گذشته‌های بسیار دور، به دلیل جلای زیبا، مقاومت بالا در مقابل اکسیداسیون و دیگر عوامل شیمیایی، شکل‌پذیری خوب و کمیابی، در طول تاریخ مورد توجه بشر بوده و دارای اهمیت ویژه‌ای میباشد.
طلا به عنوان مهمترین استاندارد پولی جهان مطرح بوده و بیشترین مورد مصرف آن در ساخت سکه و شمش طلا به عنوان ذخایر پولی بین‌المللی است. این فلز به علت زیبایی و مقاومت، به صورت زیورآلات و کارهای هنری نیز استفاده میشود. این فلز همچنین در ساخت لوازم الکترونیکی دقیق مورد استفاده است به‌طوریکه در آینده رده اول مصرف طلا را به خود اختصاص خواهد داد.
فلز طلا به عنوان یک سرمایه ملی و پشتوانه اقتصادی کشور مطرح میباشد، بنابراین اطلاع رسانی در مورد آمار قیمت، تولید، ذخیره و … این فلز گرانبها در ایران در مقایسه با دیگر کشورها برای برنامه‌ریزی بهتر در جهت استخراج و استفاده از آن مفید و حتی ضروری میباشد.
تاریخچه:
Gold(طلا) از اسم گوتیک Gult گرفته شده‌است. این فلز از قدیمی‌ترین فلزات شناخته شده است که مورد استفاده قرارگرفته است، زیرا به سادگی شکل‌پذیر میباشد. هندی‌ها اولین بار در کتاب مقدسشان(۴۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح) به طلا اشاره کرده‌اند. قدیمی‌ترین معدن طلا(۴۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح) در بین‌النهرین، در خاورمیانه و مربوط به سومریان بوده‌است. یافته‌ها نشان میدهد بین سال‌های۲۶۵۴ تا ۲۶۸۵ قبل از میلاد در آبیدوس(Abydos) و نگده(Nagada) مصر، زرگری مرسوم بوده‌است. این زمان به پیش از تاریخ استفاده از نقره برمی‌گردد. در این زمان استفاده از طلا در جواهرسازی و تزئینات، بجز برای فرعونیان، خانواده آنها، کاهنین و مقامات بلند پایه ممنوع بود. براساس اطلاعات محلی در مصر، طلا برای اولین بار در نیل آبی و معادن خاص گزارش شده که به سال ۲۲۰۰ قبل از میلاد برمی‌گردد(O.Medenbach,H.Wilk1986).
تارخچه معادن طلای ایران
تاریخچه ی طلا در ایران
طلا فلزی گرانبها است که در زبان های فارسی به زر، فرانسه به OR ، انگلیسی به GOLD ، آلمانی به GOLD ، ایتالیایی به ORO و عربی به ذهب معروف است.
زر از جمله فلزاتی است که از زمان های باستان مورد استفاده ی بشر قرار گرفته است. احتمال می رود در ابتدا ریزه های براق آن در کنار رودخانه ها جلب توجه او را کرده باشد.دانشمندان عقیده دارند که تاکنون از پوسته ی زمین قریب ۹۵۰۰۰ تن طلا استخراج شده که این مقدار از یک میلیونیم حجم موجود در پوسته ی زمین، کمتر است(ذخیره ی طلای پوسته ی زمین را پانصد میلیونیم درصد برآورد کرده اند)
تنها در آب اقیانوس ها قریب یک میلیارد تن طلا وجود دارد. البته همه ی طلای موجود در پوسته ی زمین قابل بهره برداری نیست. در ایران گیرشمن، در کتاب ایران از آغاز تا اسلام می نویسد:در دوره ی مادها از معادن طلای اطراف همدان بهره برداری می شده است.
ویل دورانت در جلد اول کتاب مشرق زمین گاهواره ی تمدن از گفتار G.HAUART نقل می کند:
در کوره هایی که این قوم (مادها) برای سکونت خود انتخاب کرده بودند مس، آهن، طلا، نقره، سنگ مرمر و سنگ های گرانبها به دست آوردند.از گفتار استرابون جغرافی نویس یونانی نقل شده که در ایران، طلا، نقره، مس،آهن،سرب و زرنیخ استخراج می شده و بیشتر از ناحیه ی کرمان به دست می آمده است.
در دوره ی ساسانیان نمایندگان چین که بین سال های ۴۵۵ و ۵۳۱ میلادی به دربار ایران رفت و آمد داشته اند می نویسند:
در تیسفون پایتخت ساسانی محصولات طبیعی عبارتست از طلا، نقره، مرجان، عنبر، مروارید و اشیاء زجاجی- بلور، آهن، مس، شنگرف و جیوه بود…
باستان شناسان عقیده دارند که در ایران طلا از هزاره ی سوم قبل از میلاد مورد استفاده قرار گرفته و از آن اشیاء زینتی درست می کرده اند.قسمتی ازاین اشیاء در حفریات باستان شناسی به دست آمده است. و در جای دیگر می نویسد:
در ایران معادن طلا و نقره هم یافت می شود که در قدیم در آنها کار می کرده اند. شاه عباس هم خواست آنها را استخراج کند اما چون خرجش بیشتر از دخلش بود از آن منصرف شد.
شاردن، از معادن طلای نزدیک تبریز نام می برد و می نویسد مدت مدیدی است که استخراج آن موقوف شده است چون معلوم شد که عایدات حاصله تکافوی مخارجش را نمی کند.
در دوره ی قاجاریه و مخصوصا در زمان امیرکبیر اقداماتی برای بهره برداری از معادن طلا به عمل آمد. از معدن طلای موته واقع در نزدیک لنجان ( البته نزدیک دلیجان صحیح است و احتمالا مولف نام شهر را اشتباها نوشته باشد) در این دوره بهره برداری شده است.
پس از مشروطیت، امتیاز معدن طلای آستانه (اراک) در رود ازنا، به اشخاص واگذار شد( درسال ۱۳۲۸ ه . ق ) ولی نتیجه ای از آن به دست نیامد. دمرگان هم در گزارش ماموریت علمی در ایران درباره ی طلا می نویسد:
در ایران طلا به طور طبیعی کم است، در بعضی از رودخانه های کردستان، خراسان و قره داغی نزدیک ارس یافت می شود ولی درباره ی بهره برداری از آنها چیزی ننوشته است.
معادن طلای قدیمی
از نظر قدمت، قدیمی ترین معدن طلایی که اسم آن در تواریخ و گزارش ها آمده ، معدن سیستان است و پس از آن بیشتر نویسندگان از معدن کوه زر دامغان یاد کرده اند. ابودلف سیاح عرب که در زمان سامانیان در ایران سیاحت کرده از معدن طلای شیز(تخت سلیمان نزدیک تکاب) یاد کرده و می نویسد طلای آنجا سه قسم است. یک قسم به نام قومسی ( شاید طلای معدن کوه زردامغان باشد) و آن عبارت از خاک طلا است که بر آن آب می ریزند و پس از شستشوی خاک، طلای آن مانند گرد باقی می ماند. این طلا با جیوه ترکیب می شود و رنگ آن سرخ روشن و سنگین و نرم و چکش خور می باشد و رنگ آن در آتش استقامت دارد. قسم دیگر شهربی نام دارد و تکه های آن از یک گندم تا ده مثقال یافت می شود رنگ آن تند و ثابت است ولی جنس آن کمی خشک می باشد.
قسم دیگر سجابذی است که رنگ آن سفید و هنگام محک سرخ می شود. ( مخلوط با مس بوده است) و در جای دیگر از طلای همدان گفتگو کرده و می نویسد به علت اینکه زغال در آنجا کمیاب است هزینه ی به دست آوردن طلا زیاد و بهره برداری صرف نمی کند. بعدا از معدن طلای مازندران به نام کوه خشم یاد می کند.
طلای سرخ چینی
معدن قدیمی طلای الدهاب عربستان:
تمدن‌های قدیمی نشان داده‌اند که بیشتر طلای خود را از ذخایر مختلفی در خاورمیانه تأمین می‌کرده‌اند.بیشتر طلای استفاده شده توسط فراعنه مصر از معادن منطقه بالای نیل نزدیک دریای سرخ و بیابان نوبیان تأمین شده است و زمانی که ذخیره این معادن نتوانست نیازها را برطرف کند معادن موجود در یمن و آفریقای جنوبی مورد استخراج قرار گرفت.
احتمالاً صنعتگران مزوپوتامیا و فلسطین از منابع طلای مصرو عربستان استفاده می‌کرده‌اند.
مطالعات جدیدی که روی معدن مهدادهاب عربستان صورت گرفته نشان داده است که طلا ، نقره ومس در دوره شاه سلمان از این منطقه استخراج می‌گردید.(سال۹۶۱ تا ۹۲۲ قبل ازمیلاد)
تجمعات طلا در کنار رگه‌های کوارتز بیش از ۳۰۰۰ سال به منظور استخراج طلا و نقره مورد استفاده قرار می‌گرفته است.بعضی از رگه‌ها در عمق امتداد پیدا کرده و تا ۳۰۰ پایی در عمق پیشروی داشته‌اند.
در عکس این رگه‌های کوارتز که تپه را به سمت راست سوراخ کرده‌اند دیده میشود ولی این رگه‌ها برای معدن به اندازه کافی غنی نیستند.
قطعات ذغال چوبی که برای ذوب فلزات در این منطقه مورد استفاده قرار گرفته‌اند در خاکسترهای قدیمی پیدا شده و توسط دانشمندان آمریکایی به روش کربن ۱۴ تعیین سن شده‌اند.
بعضی از این ذغال‌ها در حدود ۳۰۰۰ سال قدمت دارند و این مؤید فعال بودن معدن در زمان شاه سلمان است.
معدنکاران عربستان صعودی از سال ۱۹۳۹ تا ۱۹۵۴ روی معدن مورد نظر کار کرده‌اند. ماده معدنی موجود در قسمتهای زیرین کارهای شدادی را به صورت یک معدن روباز استخراج کرده‌اند.این معدنکاران از سطوح قدیمی ترانشه‌ها نیز برای استخراج استفاده می‌کرده‌اند.توسط این معدنکاران آسیاب و ساختمان‌هایی که در قسمت چپ عکس دیده میشود ساخته شده‌اند.
صطخری در مسالک الممالک از معدن طلای و خان (در ماوراء النهر) نام می برد و می نویسد زرآب از این دیارخیزد و در کنار رودها و بر اثر سیلاب ها پدید باشد.
ابن حوقل در صوره الارض از معدن طلای فارس نام می برد. در حدود العالم به خاک های رز که در جوی های جیرفت وجود دارد اشاره شده است.
در نزهت القلوب مولف از معادن طلای فرغانه و معدن به حدود دامغان که آن را کوه زر خوانند و طلا بارها در میان خاک می یابند یاد شده است. و در جای دیگر از معدن طلای سیستان( که در افواه شایع است در عهد سلاطین غزنوی کار می کردند و به علت زلزله از بین رفته ) یاد شده است.
در جواهرنامه ی سلطانی نوشته شده : از خواجه ابوریحان، در کتاب تسامیع، بقراط بیان کرده که کانی در حدود زابلستان است و احمد طبیب ساوجی بر آن است که در نواحی دامغان و جبال جنوبی کرمان چند کان زر غیرخالص مشاهده کرده است.
سرانجام جرجی زیدان در کتاب تمدن اسلام از معادن طلای خراسان ماوراء النهر، دمندان در کرمان نام می برد.
بعد از حمله ی مغول تا دوره ی صفویه از معادن طلا در ایران بهره برداری می شده است. ولی مثل این است که در دوره ی صفویه فعالیت در معادن طلا چشم گیر نبوده است. تا ورنیه در سفرنامه ی خود می نویسد:
این مسئله مسلم است که در قدیم معادن طلا و نقره در ایران بوده چنانکه هنوز اثر آن در بعضی حفریات بسیار عمیق دیده می شود ولی از وقتی که طلا و نقره زیاد شده و از اتیوپی و جزایر سوماترا و چین و بعضی جاهای دیگر وارد می شود دیگر ایرانی ها در مملکت خود به کشف طلا و نقره نپرداختند و …
اولین سابقه ی زری سکه ی طلا
در دوره ی هخامنشی تولید طلا در داخل کشور و همچنین واردات طلا به ایران افزایش یافته است و در این دوره سکه ی طلا برای اولین بار در جهان ضرب شد. نام این سکه که در ۵۱۶ قبل از میلاد ضرب گردید، داریک بود. تا آن دوره در دنیای آن روز هنوز سکه های طلا ضرب نشده بود. سکه های رایج از مس، مفرغ و نقره بود و پس از داریوش در کشورهای دیگر هم سکه ی طلا ضرب شده . در رم در سال ۲۲۵ قبل از میلاد.
در دوران ساسانی طلا در ایران فراوان بوده به طوری که ظروف و دیگر اشیاء طبقه ی مرفه همه از طلا یا نقره ساخته می شده و این وضع پس از حمله ی اعراب به ایران ادامه داشته است.
طلا را در خان نشینهای آسیای میانه از شن های طلا دار در کرانه رودخانه یا از کنگلومراهای سنگهای طلا دار بدست می آوردند که از قلوه سنگهای صیقل شده و قطعات سنگهای گرانیت، دیاباز، کوارتز و جز اینها تشکیل شده است و سیمان آن رسی-ماسه ای یا رس است. طلاکاران از کلنگ و چنگک آهنی و دسته چوبی برای کندن قلوه سنگها، ملاقه از شاخ بز کوهی برای ریختن شنها، تشت چوبی، چرخ برای پلاس که بر روی آن شستشو انجام می گیرد، ظرف برای آب از کدو، چوب یا به شکل کلاه پوستی، چوب دستی برای ریختن قلوه سنگها از روی پلاس که آب ندیده باشد. کلنگی که با آن شن ها را می کندند و بر روی طبق می ریختند. طبق چوبی یا ظرف کوچک چوبی به شکل بیضی برای شستشوی نهایی طلا استفاده می کردند. طلا را در کوشکک یعنی قوطی نسبتا” کوچک چوبی بشکل مربع بدون در می ریختند. گاهی نیز کوشکک را جایگزین انتهای شاخ حیوانات، بطول ۶ تا ۷ سانتی متر می کردند. اغلب کوشکک را از بالا با پارچه تمیزی می بستند. برای شستشو از ابزارهای مخصوصی استفاده می کردند یعنی واشگرد. بسته به اینکه طلا از چه چیزی استخراج شده باشد – ماسه های طلا دار یا آواری ها یا کنگلومرا – روش گرفتن طلا عوض می شد. از آواری ها طلا بدست می آمد در حالیکه شن را در فنجان‌های چوبی بر روی پوست گوسفند یا نمد می شستند.
در فصل بهار، زمانی که آب رودخانه پائین می رفت و قابل عبور میشد، در خان نشینهای بخارا اهالی محلی برای کار روانه می شدند و با خود طبق چوبی بلندی را می بردند. در حالیکه وارد آب می شدند، با فنجان از کف رودخانه شن بر‌می داشتند و در رودخانه یا در ساحل شروع به شستشوی طلا میکردند و طبق را می‌چرخاندند تا شن طلا دار در یک طرف جمع شود. این روش بسیار خسته کننده بود، زیرا برای آن وقت زیادی صرف می شد و طلا حتی در صورت کار بسیار سخت، تماما” شسته نمی شد.
در آمودریا و واخش نهرهای کوچکی درست می کردند که از آن آب از سراشیب می گذشت، شن وارد نهر می شد و بر روی پوست گوسفند که مستقیما” زیر جریان آب گذاشته بود می ریخت. طلا های باقیمانده در پوست را بعدا” جدا می کردند. در واخش برای اینکه طلا را جدا کنند، آب را وارد سطح شیبدار می کردند، شن بتدریج شسته می شد و قطعات سنگین طلا بوسیله دست جدا میشد.
در برخی از مناطق در رودخانه چیچیک و در باختر پامیر در کف رودخانه ها در جایی که طلا فراوان بود فرش یا پوست گوسفند با پرزهای بلند را در آب بر عکس جریان آب می انداختند. آنها را برای مدتی در رودخانه می گذاشتند و سپس از آب بیرون می آوردند، خشک می کردند، سپس طلا را از ان جدا میکردند. گاهی نیز پوست گوسفند را در ساحل در شیب ملایمی می انداختند و آب را مستقیما” از رودخانه با شن بیرون می کشیدند و بر روی پوست می ریختند. در رودخانه بارتانگ شن طلادار را در آب بر روی پوست گوسفند با نمد می شستند.
در درواز برای گرفتن طلا از کیسه های چرمی – تور سوک استفاده می کردند. آنها را از پوست گوسفند درست می کردند. ابن خیک چرمی را با طناب بسته و بداخل رودخانه می انداختند. خیک از شن و گل طلا دار پر می شد، آنرا بیرون آورده، طلا را جدا می کردند
تاریخچه طلا
از آنجائیکه کشور ایـران از لـحاظ جغرافیایی بر روی کمربند معدنی جهان قـرار دارد و از ذخائــر عظیم فلـزات وکانی های با ارزش برخــوردار است. بنابر این از نقـطه نظر تاریــخی همین موضوع موجبـات گسترش دانش وصنعت فلــز کاری از ایـــران به سایــر منــاطق جهــان رافراهم ساخته ، بطوری کــه ساکنین مصر، بابل ،هندوجیحون باتمام پیشرفتهایی که در عصر خود داشتند نتوانستند در این زمینه بر ایرانیان پیشی بگیرند .صنعت طلا وجواهر وساخت وتولید زیور آلات ومصنوعات فلزات قیمتی ایـران در این رابطه سرآمد کشورهای جهان است .آثار هنری بسیار ارزشمند وگرانبها ئی که امروزه مــوزه های معتبر داخلی وخارجی ومجموعه های خصوصی کلکسیونر های معروف دنیا رادر سراسر جهان کلکسیونر های معروف دنیا رادر سراسر جهان زینت بخشیده است بیانگر این حقیقت میباشد که طلا وجواهرسازان ایرانی در ادوار مختلف تاریخی چه پیش از اسلام و چه بعد از آن در ساختن اشیاء، تزئینی وزیور آلات گرانبها از مهارت خارق الـعاده ای برخوردار بوده اند وامروزه هر بیننده ای که آنها در موزه های معروف بین المللی مشاهده مینماید خلاقیت وتوانمندی حیرت برانگیزسازندگان ایرانی این اشیاء راتحسین می کند.مجسمه مشــهور بز بالـدار جام طلای افسـانه زندگی ، جام طلای مارلیک ودهها اثر تاریخی دیگر اصیل ترین اسناد تـاریخ فرهنگی وهنری صنعتگران ایرانی در گذر گاه زمان وکارنامه درخشان پیشینیان ما بشمار میروند.
همـچنین باید اشاره کرد که در دوره هخــامنشیان برای اولین بار در جهان سکه طلا توسط داریــوش کبیر در ایــران ضرب گردید که به آن داریــک گفته میشود.در عصر ساسانیان نیز مصرف طـلا در ایــران فراوان بود.براساس نوشته های مورخین سرشناسی نظیر ویل دورانت،گیرشمن ،شاردن ودیگران در ادوار مختلف تاریخی فعـالیتهای تولیدی وبـازرگانی مصنوعات طلا وجـواهـر وسنگــها ومــواد طــبیعی قیمتی رونق فـراوانی داشته است وطبقه اشراف وثروتمندان جامعـه عموما از وسـایل واشیاء زینتی گرانبهائی که از طلا .وجواهرات ساخته شده بود استفاده میکردند. ازشکوه وعظمت دست ساخته های هنری ایـرانیان در روزگاران هخــامنشی وساسانی هرچه گفته شود کم است .پادشاهان این سلسله نظـیر هرمز اول ،خسرو دوم چنان بـه ساخت زیور آلات اشرافی وبویژه تاج وتخت پادشاهی توجه داشتند که حیرت مـورخین را برانگیختـه است.تئوفیلاکتوس مورخ بیزانسی وثعالبی مورخ عرب در وصف تاج وتخت پادشاهان مذکور مـطالبی نگاشته اند واعتراف کرده اند که طلا وجواهر سازان ایــرانی در عصر خود همواره شـهره آفــاق بـوده اند.
با گام نهادن به قرن بیستم صنعت طلا جــواهر سازی ایران وارد عصــر جدیدی شد.زیرا به تدریج لباسهای ایـــرانیان از حالت سنتی گذشته خــارج گردید ودر اثر افزایش رفت وآمـد های مردم ایـران بویژه با اروپائیان تاحدود زیادی صنعت طلا وجواهر سازی هم تحــت تاثیر قرار گرفت وسبک های جـدیدی در تولیـــد مصنوعات مردم پسند بـــکار گرفته شد .البته در تاریخ ایــــران پس از استقرار سـلسله پهلوی نیز تزئینات شــاهی نــظیر تاج جدید چــوگان جدید وجامه های جدید وغیره ساخته شد که هم اکنون در موزه جواهــرات بانــک مرکزی نگهداری میشود.به هر صورت تاریخ طــلا وجــواهرات ایــران سر شار از غرور وافتخارات فراوان برای سازندگان وهنــرمندان این صنف وصـــنعت است ونشـان میدهد که همواره در طول تاریخ این کشور طلا وجواهرسازان هنرمند ایــــرانی باخلق آفرینش های بی نظیر وبی همتــا توانسته اند توجه جـــهانیان رابه خود جلب کنند وشاهـــکار های هنری آنــان همیشه خواهد توانست در سطح بین المللی مــطرح باشد وکارنامه این صنعت وهـــنر اصیل ایــرانی در خشان تر .از گذشته باقی بماند
طلا( از واژه سانسکریت Jval ؛ آنگلوساکسون gold ؛ لاتین aurum که همگی به معنی« طلا» هستند) را از دوران باستان شناخته و به ارزش بالای آن پی بردند
زمان زیادی است که طلا یکی از گراقیمت ترین فلزات به حساب آمده و قیمت آن در تاریخ معیاربسیاری از پولهای رایج می باشد( تحت عنوان پایه طلا شناخته می شود).از طلا بعنوان نمادی برای پاکی،ارزش،سلطنت و مخصوصا” نقشهایی که ترکیبی از این ویژگیها است استفاده می شود
در طول تاریخ از طلا برای پشتیبانی پول و در سیستمی تحت عنوان پایه طلا استفاده می شد که در این سیستم یک واحد از پول رایج معادل مقدار معینی طلا بود.
اهی اوقات مالکیت طلا به خاطر نقشی که بعنوان پشتوانه پول دارد محدود ویا ممنوع می شود
چون طلا مدت زمان بسیار طولانی ارزش خود را حفظ کرده است ، بعنوان یک سرمایه گذاری مشهود اغلب به صورت بخشی از یک سهام نگهداری می شود. چون طلا ارزش خود را حتی هنگامیکه پول بی پشتوانه بی ارزش می شود حفظ می کند،بنابراین مخصوصا” در زمان ناتوانی یا تورم شدید مورد نیاز می گردد. اگرچه طلا در صنعت و هنر بسیار مهم است ، این عنصر وضعیت منحصر به فردی نسبت به تمامی کالاها دارد و آن حفظ ارزش خود در دراز مدت می باشد.
طلا از گذشته‌های بسیار دور، به دلیل جلای زیبا، مقاومت بالا در مقابل اکسیداسیون و دیگر عوامل شیمیایی، شکل‌پذیری خوب و کمیابی، در طول تاریخ مورد توجه بشر بوده و دارای اهمیت ویژه‌ای میباشد. طلا به عنوان مهمترین استاندارد پولی جهان مطرح بوده و بیشترین مورد مصرف آن در ساخت سکه و شمش طلا به عنوان ذخایر پولی بین‌المللی است. این فلز به علت زیبایی و مقاومت، به صورت زیورآلات و کارهای هنری نیز استفاده میشود. این فلز همچنین در ساخت لوازم الکترونیکی دقیق مورد استفاده است به‌طوریکه در آینده رده اول مصرف طلا را به خود اختصاص خواهد داد.
فلز طلا به عنوان یک سرمایه ملی و پشتوانه اقتصادی کشور مطرح میباشد
Gold(طلا) از اسم گوتیک Gult گرفته شده‌است. این فلز از قدیمی‌ترین فلزات شناخته شده است که مورد استفاده قرارگرفته است، زیرا به سادگی شکل‌پذیر میباشد. هندی‌ها اولین بار در کتاب مقدسشان(۴۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح) به طلا اشاره کرده‌اند. قدیمی‌ترین معدن طلا(۴۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح) در بین‌النهرین، در خاورمیانه و مربوط به سومریان بوده‌است. یافته‌ها نشان میدهد بین سال‌های۲۶۵۴ تا ۲۶۸۵ قبل از میلاد در آبیدوس(Abydos) و نگده(Nagada) مصر، زرگری مرسوم بوده‌است. این زمان به پیش از تاریخ استفاده از نقره برمی‌گردد. در این زمان استفاده از طلا در جواهرسازی و تزئینات، بجز برای فرعونیان، خانواده آنها، کاهنین و مقامات بلند پایه ممنوع بود. براساس اطلاعات محلی در مصر، طلا برای اولین بار در نیل آبی و معادن خاص گزارش شده که به سال ۲۲۰۰ قبل از میلاد برمی‌گردد(O.Medenbach,H.Wilk1986).
در یونان باستان سکه‌های طلا در سده‌های هفتم و هشتم پیش از میلاد رایج بوده است و در ارمنستان استفاده از سکه‌های طلا در سده اول پیش از میلاد شروع شد.
در زبان پارسی باستان کلمه “زرنه” و در زبان پهلوی کلمه “زر” معرف طلا بود. ایرانیان از حروف A.U.R به عنوان نشانه طلا استفاده میکردند که از کلمه لاتین Aurum به معنی طلوع گرفته شده است. اسلاوها، ژرمن‌ها و فنلاندی‌ها از حروف G.Z.O.L به‌عنوان نشانه طلا استفاده میکردند. روس‌ها کلمه Zoloto را برای این منظور به کار می‌بردند. در علم کیمیاگری، خورشید نشانه طلا بود و در علم شیمی Au معرف طلا میباشد
طلا فلزی گرانبها است که در زبان های فارسی به زر، فرانسه به OR ، انگلیسی به GOLD ، آلمانی به GOLD ، ایتالیایی به ORO و عربی به ذهب معروف است.زر از جمله فلزاتی است که از زمان های باستان مورد استفاده ی بشر قرار گرفته است.
باستان شناسان عقیده دارند که در ایران طلا از هزاره ی سوم قبل از میلاد مورد استفاده قرار گرفته و از آن اشیاء زینتی درست می کرده اند.قسمتی ازاین اشیاء در حفریات باستان شناسی به دست آمده است.
در ایران معادن طلا و نقره هم یافت می شود که در قدیم در آنها کار می کرده اند. شاه عباس هم خواست آنها را استخراج کند اما چون خرجش بیشتر از دخلش بود از آن منصرف شد.
اولین سابقه ی زری سکه ی طلا
در دوره ی هخامنشی تولید طلا در داخل کشور و همچنین واردات طلا به ایران افزایش یافته است و در این دوره سکه ی طلا برای اولین بار در جهان ضرب شد. نام این سکه که در ۵۱۶ قبل از میلاد ضرب گردید، داریک بود. تا آن دوره در دنیای آن روز هنوز سکه های طلا ضرب نشده بود. سکه های رایج از مس، مفرغ و نقره بود و پس از داریوش در کشورهای دیگر هم سکه ی طلا ضرب شده . در رم در سال ۲۲۵ قبل از میلاد.
