بایگانی دسته ی ویژه

گنجینه طلای داریوش سوم در همدان

این گنجینه که ممکن است بزرگترین گنج دوران هم باشد در ایران مدفون شده و سرنوشت بسیار جالبی دارد.

گنجینه پادشاه بزرگ ایرانیان، داریوش سوم هخامنشی که در سالهای ۳۸۰ تا ۳۳۰ قبل از میلاد می زیست، شاید بزرگترین گنج تمام دوران ها باشد. بخشی از این گنج را امپراتور مقدونیان، اسکندر (۲۳۲ – ۳۵۶ ق.م) زمانی که در سال های حدود (۳۳۴ ق.م) کشور پادشاهی ایران را تسخیر و گنجینه های شوش، ایسوس (شهری در کشور ترکیه کنونی)، دمشق و تخت جمشید را چپاول کرد به تاراج برد.

امپراتور فاتح تنها در تخت جمشید حدود ۹,۰۰۰ تالنت طلا و ۴۰,۰۰۰ تالنت نقره به غنیمت گرفت. هر تالنت با معیارهای امروزی حدود ۲٫۲۶ کیلوگرم بود، یعنی بیش از ۱۰۰۰ تن یا به حساب دیگر بیش از ۵۰ کاروان بزرگ از حیوانات بارکش که فقط غنیمت یکی از شهر های ایران را با خود حمل می کردند.

اما آمار نهایی شهر های ایران کمی تکان دهنده است. مورخ و وقایع نویس باستانی یونان، «دیودور» چنین نگاشته است که “اسکندر کبیر گنجهای حاصل از تمام گنج خانه های تسخیر شده ایران را بر بیش از ۳,۰۰۰ شتر بارکش و ۱۰,۰۰۰ جفت قاطر (بیش از ۲۳,۰۰۰ حیوان بارکش) سوار کرد و به کشور خود برد. اسکندر در آن زمان در ایران بدون احتساب بخشی از گنجینه ها که داریوش سوم به نقاط امن برده بود، ۷۵۰,۰۰۰ تالنت (حدود ۱۹,۶۵۰ تن) یعنی تقریبا ۹۸۰ کامیون باری ۲۰ تنی پر از طلا و نقره به غنیمت گرفت، البته بدون محاسبه سنگ ها، جواهرات و هزاران شی گران بهای دیگر!

بنا بر نگارش های باستانی، وقتی که او بعد ها با ارتش خود به مصر لشکر کشی کرد، دستور داد که سپرهای حفاظتی سربازانش را با نقره خالص آب کاری کنند که نشان از عظمت غارت لشگر مقدونی در ایران بود.

گنجینه طلای داریوش سوم در همدان

اما سرنوشت باقی گنجینه ها چه شد؟

داریوش با کاروان کوچکی از گنجهایش به اقامتگاه تابستانی خود در هگمتانه (شهر همدان کنونی) رفت. بنا به نگارش های باستانی “داریوش هخامنشی قبل از آن که بمیرد دستور داد که تمام طلاها، نقره ها و اشیای قیمتی دیگر را در نزدیکی شهر دفن کنند. وقتی که اسکندر اقامتگاه تابستانی را به تسخیر در آورد، هیچ اثری از گنج بر جای نمانده بود. اسکندر نیروهایش را وادار کرد هفته ها در اطراف شهر بدنبال گنج مدفون بگردند که جستجویی بی حاصل بود.” این گنجینه که به گفته کارشناسان حدودا نصف دارایی خاندان هخامنشی بوده، برای بازسازی ایران و جمع آوری لشکری انبوه توسط داریوش حمل می شده است.
نزدیک به ۲۵۰ سال بعد، سردار رومی مارکوس لیزینیوس کراسوس (۵۳ – ۱۱۵ ق.م) به جستجوی این گنجینه طلا پرداخت و برای آن حتی با پارتها، یکی دیگر از اقوام آسیای صغیر جنگ کرد؛ پارتها در آن زمان سلسله پادشاهی جدیدی را در ایران بر پا کرده بودند (سلسله اشکانیان). سرداران رومی ژولیوس سزار ( ۴۴ – ۱۰۰ ق.م)، مارکوس آنتونیوس (۳۰ – ۸۳ ق.م) و همچنین امپراتور روم، نرون (۶۸ – ۳۷ میلادی) نیز، همگی بدون هیچگونه موفقیتی به جستجوی گنج افسانه ای داریوش پرداختند.
در سال ۱۹۷۳ (۱۳۵۲ شمسی) شاه وقت ایران دستور کاوش این گنج را داد؛ یک هیئت آمریکایی با پیشرفته ترین تجهیزات حفاری و اکتشاف به کار پرداخت، اما نتوانست گنج را پیدا کند.

به این ترتیب: گنجینه طلای داریوش تا به امروز همچنان در مکانی به شعاع ۱۰۰ کیلومتر، در اطراف شهر همدان خفته است. گنجینه ای که معلوم نیست کی و کجا بیدار شود و جهانیان را محو عظمتش کند!

گنجینه طلای داریوش سوم در همدان

معبد هندوها بندرعباس

یکی از جالب ترین و تاریخی ترین نقاط گرشگری بندرعباس پرستشگاه هندوها یا معبد هندوها است. این معبد، در سال ۱۳۱۰ هجری قمری در زمان حکومت محمد حسن خان سعدالملک توسط تاجران و کارگران هندی که در کار ساخت و ساز مهارت بسیار زیادی داشتند ساخته شد، هزینه ساخت این عمارت را از محل جمع آوری هدیه ها تامین می‌کردند. قسمت هایی از ساختمان شامل یک اتاق چهارگوش میانی است که بر روی آن گنبدی قرار گرفته‌ است، اتاق معبد و محراب در قسمت شمال و دور اتاق معبد نیز از طاقچه و قاب‌های کور ساخته شده‌ است و دورتا دور اتاق معبد نیز چهار راهرو وجود دارد که در گذشته گردشگران به دور آن زیارت می‌کردند. داخل راهروها حجره‌های کوچکی قرار دارد که برای طلبه‌های مکتب برهمنی در نظر گرفته شده و داخل برخی از اتاق‌ها نقاشی‌های مذهبی دیده می‌شود که یکی از مهم‌ترین آنها خدای فلوت‌زن به نام کریشنا است. از داخل راهرو غربی راه پله‌های مارپیچی وجود دارد که به سمت بالا است و به بام معبد منتهی می‌شود که ساق معبد است و با جرزهای پس رونده که الهام از معماری ایرانی است تشکیل شده ‌است در آن ۴ نورگیر وجود دارد که در ۴ طرف این فضای چند ضلعی روی جرزها هستند و گنبد عظیمی با لایه‌های ذوزنقه‌ای و تزئینات آیین هندویی دیده می‌شود.

معبد هندوها بندرعباس

در ۴ طرف گنبد حدود ۷۲ برجک مخصوص هندویی وجود دارد. در وسط گنبد میله بزرگی قرار گرفته که در حقیقت محور زمین و آسمان را نشان می‌دهد. در ضلع شرقی گنبد نیز تالار بزرگی وجود دارد که تالار اجتماعات بوده و در این تالار نقاشی‌های مختلفی به چشم می‌خورد که هر کدام از آن‌ها بیانگر فلسفه خاصی از اعتقادات مختلف مردم هند است. معبد هندوها ۱۱۶ سال پیش ساخته شد اما متأسفانه به علت عدم توجه گذشتگان غالب نقاشی‌های آن از بین رفته و بنا هم به علت مصالح ساخت موجود و تغییرات آب و هوایی با وجود مرمت‌های پی در پی هنوز آثار ویرانی در آن به چشم می‌خورد.

معبد هندوها بندرعباس

سبک معماری این گنبد نه تنها با گنبدهای سواحل خلیج فارس، بلکه با گنبدهای سراسر ایران متفاوت ساخته شده است. نحوه طرح بندی و ساخت و ساز این بنا از معماری معابد هندی ها تاثیر گرفته است. یکی از نشانه های تاریخی بودن بندرعباس این عمارت است که توجه هر گردشگر و بیننده ای  را به خود جلب می‌کند و می توان گفت امروزه در کنار خیابان اصلی و شلوغ شهر قرار گرفته است.

این عمارت یک ارتباط مهمی میان فرهنگ و هنر، هند و ایران بر قرار میکند. هندوها پیروان مکتب برهمنی (کسانی که به خدایان برهما، ویشنو و تسیوا معتقدند) هستند و این معبد بنابر تحقیقات به عمل آمده متعلق به خدایان ویشنو است. اغلب معابد برهمنی در هند ، سنگی است. پرستشگاه هندوها در بندرعباس نیز از لاشه سنگ، ملات گل و ساروج، سنگ‌های مرجانی خاک و گچ‌های ضخیم ماده و گچ لویی ساخته شده‌است. طرح بنای آن از معماری پرستشگاه های هندی الگو گرفته و در آن سعی شده که سبک و نحوه ساخت پرستشگاه های هندی را پیاده کنند .

این معبد یکی از آثار منحصر به فردی است که از سوی پولدارهای شهری به نام شیکارپور در غرب هند ساخته شد و در سال ۱۳۴۴ شمسی بندرعباس را ترک کرد، بت‌هایی که در معبد و در طاقچه محراب بود نیز با خود بردند و این بنا کم کم مخروبه شد تا این که از طریق سازمان میراث فرهنگی در چند نوبت تعمیر اساسی شد و هنوز نیاز به تعمیر دارد.

معبد هندوها بندرعباس

معرفی مدرسه عمادیه گرگان

مدرسه عمادیه که در شهر گرگان مرکز استان گلستان قرار دارد، یکی از بناهای قدیمی شهر است که در سال ۹۵۲ هجری قمری در دوره شاه سلیمان صفوی به دست روح الله حسینی استرآبادی احداث شد. این مدرسه در ضلع شرقی مرکز محله درب نو در بافت قدیم واقع شده است. محله درب نو از شرق به بازار نعلبندان و از غرب به محله، میدان وخیابان شهید رجایی و از جنوب به خیابان امام خمینی گرگان مرتبط است.

مدرسه عمادیه با ۱۵۵۰ متر زمین به همراه آب انبار، گورستان، حمام، دکان های متعدد، مسجد گلشن، مجموعه چند تکیه، بافت و عناصر عمده محله درب نو و نیز بخشی از بافت بازار کهنه استرآباد را تشکیل می‌ دادند. در مورد زمان ساخت این مدرسه اطلاع دقیقی در دسترس نیست ولی اصل بنا در اواخر دوره تیموری و به ویژه اوایل دوره صفویه ساخته شده است.

معرفی مدرسه عمادیه گرگان

مدرسه عمادیه دارای چهار ایوان در چهار سوی شرق، غرب، شمال و جنوب می‌باشد. هر چهار تای این ایوان ها بر فراز خود طبقه دوم دارند که از داخل حیاط مدرسه دارای پیشخوان تخته ای با نرده های خراملی شده زیبا هستند که چشم انداز بر طبیعت مصنوعی و دست ساز حیاط (درختان، باغچه، حوض آب و …) دارند. مهم‌ ترین ایوان، ایوان غربی یعنی همان ورودی مدرسه، دارای در چوبی و بزرگ است که بر بالای طبقه دوم گلدسته چوبی احداث شده و جایگاه مؤذن است.

این مدرسه با پلانی مستطیل شکل و به صورت چهار ایوانی و به فرم حیاط مرکزی است که همه عناصر آن به صورت قرنیه و با فرم و ریتم منظم و یکسانی کنار هر قرار گرفته اند. ورودی بنا در جناح غربی و در شرق و مرکز محله درب نو، در بافت قدیم گرگان قرار دارد. این ورودی مسقف و پوشیده از تیرهای ضخیم چوبی افقی است.

قبل از درب ورودی دو سکو وجود دارد که به جهت استراحت و نشستن ایجاد شده است. بعد از درب اصلی مدرسه به اولین چیزی که بر می خوریم ایوان زیبای شرقی مدرسه است که درست مقابل ایوان غربی قرار گرفته است. جرزهای ورودی از داخل مدرسه دارای طاق نماهایی است که نسبت به سطح زمین تقریبا نیم متر بالاتر اجرا شده است.

این بنا دارای حیاط مستطیل شکل مرکزی است و در جناح جنوب و شمال و شمال غربی نیز حیاط هایی خلوت قرار دارند، بنای یاد شده کرسی چینی و بند کشی شده و جرزهای مدرسه آجری با ملات گل و آهک است و در بعضی نقاط جرز خشت خام نیز دیده می شود.

چهار ایوان مدرسه در دو طبقه و حجره ها در یک طبقه ساخته شده اند. حجره ها با ریتم منظم و با فرم یکسان و زیبایی گرداگرد محیط داخلی بنا ساخته شده و ایوان ها باعث متمایز ساختن این حجره های مشابه از یکدیگر می شوند.

این اثر در تاریخ ۱۹ مهر ۱۳۷۸ با شماره ثبت ۲۴۶۵ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

معرفی مدرسه عمادیه گرگان

برج هشتل خواهران بازمانده از طبرستان کهن

پنج برج آرامگاه با گنبدهای مخروطی به مانند پنج خواهر کوچک و بزرگ در سایه سار افراهای تنومند در گورستانی در روستای هشتل آمل، آرام گرفته و راوی هنر معماری طبرستان کهن اند.

باد می وزد و بوی شالیزارهای برنج را که گرداگرد این گورستان را فراگرفته اند به مشام می رساند.

برج هشتل خواهران بازمانده از طبرستان کهن

موقعیت جغرافیایی هشتل

روستای هشتل در دهستان دابوی شهرستان آمل قرار گرفته است. فاصله این روستا تا شهر آمل حدود ۱۰ کیلومتر است. مسیر دسترسی به روستا از آمل از طریق جادۀ آمل-بابل است.

دهستان دابو از کهن ترین قریه ها و آبادی های آمل به شمار می رود و زادگاه میرقوام الدین مرعشی، سرسلسۀ دودمان مرعشی طبرستان است.

برج های پنجگانۀ هشتل

برج های پنجگانۀ هشتل از بهترین نمونه های آرامگاه سازی قرن نهم در کرانۀ سبز خزر است که هنوز تعدادی قابل توجه از آن ها را می توان در استان مازندران بازیافت.

بزرگترین برج آرامگاه هشتل ، مرقدی است منسوب به امامزاده هاشم (ع) که زیارتگاه مردم منطقه است.

دیگر برج-آرامگاه ها احتمالا باید مدفن افرادی سرشناس و محترم باشند. بسیاری این احتمال را داده اند که این برج آرامگاه ها به سادات جلیل القدر مرعشی تعلق دارند.

برج هشتل خواهران بازمانده از طبرستان کهن

معماری برج-آرامگاه های هشتل

تهرنگ (پلان) همۀ برح-آرامگاه ها چهار ضلعی است و گنبدهای آن ها زاویه دار مخطروطی اند. گنبد ها با ساقه ای چند ضعلی به بدنۀ بنا وصل شده اند. نمای بیروی این برج-آرامگاه های چهار ضلعی است  و در هریک از ضلع ها طاق نمایی دیده می شود. بالای هریک از این طاق نماها با قرنیس های سینه کفتری تزئین شده اند.

بزرگترین برج-آرامگاه که منسوب به مرقد امامزاده هاشم (ع) است از دو بخش اصلی تشکیل شده: بخش اول، بنای اصلی برج که متعلق به قرن نهم است و بخش دیگر فضای نمازخانۀ مستطیلی شکل که احتمالاً در دورۀ قاجار به جلوخان برج افزوده شده است.

درون زیارت خان این برج، صندوقی چوپی قرار دارد که مضجع امامزاده در آن قرار گرفته است. روی این صندوق را با پوششی سبز پوشانده اند.

آرامگاه های بازمانده از قرن نهم

آرامگاه های بازمانده از قرن نهم، یعنی حد فاصل میان اواخر دورۀ ایلخانی تا دورۀ تیموری، به سه دسته از شخصیت های فرهنگی، تاریخی و مذهبی تعلق دارند.

دستۀ اول بقاع متبرکۀ نوادگان پیامبر گرامی اسلام (ص)، امامزادگان اند. دستۀ دوم قبور سادات و دستۀ سوم آرامگاه های علما و دانشمندان، شاعران و نویسندگان و فلاسفه و شیوخ متصوفه اند.

برج هشتل خواهران بازمانده از طبرستان کهن

شیوۀ برج- آرامگاه سازی قرن نهم در مازندران

بسیاری از این آرامگاه ها در میان گورستان ها یا در نزدیکی آن ها ساخته شده اند.

تهرنگ (پلن) این آرامگاه ها چهارضلعی و چند ضلعی است. گنبد این آرامگاه ها هرمی و مخروطی است. احتمالا یکی از دلایل رایج شدن گنبدهای مخرطی در این آرامگاه ها، شرایط اقلیمی کرانۀ سبز خزر باشد.

گنبد ها عمدتا با یک ساقۀ چند ضلعی کوتاه به بندۀ بنا وصل می شوند. برخی از این گنبد ها دو پوسته اند. گنبد درونی این بناها عمدتاً به شکل عرق چین، مربعی و چند ضلعی ساخته شده اند.

این برج-آرامگاه ها به دو بخش اصلی جلو خان و زیارت خان تقسیم می شوند. زیارتخان فضایی است زیر گنبد که سنگ قبر یا ضریح در زیر آن قرار می گیرد. فضای سردابه در این برج آرامگاه دیده نشده و این نشان از آن دارد که احتمالاً قبر در عمقی اندک از سطح زمین قرار داشته اند.

ورودی این برج آرامگاه ها عمدتا از یک سو است که به صورتی طاقی به درون آرامگاه فرو رفته است.

از دورۀ قاجار به برخی از این برج-آرامگاه ها فضایی مستطیلی به جلوی ورودی افزوده شده است. این فضای افزوده برای برگزاری نماز یا خواندن ادعیه و زیارت بوده است.

برج هشتل خواهران بازمانده از طبرستان کهن

تزئینات درونی و بیرونی

عمدۀ این برج-آرامگاه ها تزئینات درونی خاصی ندارند و با گچ سفید شده اند. اما تزئینات بیرونی به آجرکاری های ساده و بی پیرایه خلاصه می شود.

مصالح

آجر  و سنگ مواد اصلی تشکیل دهندۀ کالبد این برج-آرامگاه اند. بدنه و گنبد از آجر و پی بنا از سنگ است. پی بنا عمدتاً به عمق پند متر در دل زمین بنا شده است. پوشش گنبد در این برج آرامگاه های آجر، گالی است.

ملات به کار رفته در این بنا خاکستری رنگ و از موادی چون آهک، دودۀ آهه، سبوس، ماسه بادی و گل رس تشکیل شده است. وجود سبوس در این ملات احتمالا برای جلوگیری از نفوذ رطوب است.

برج هشتل خواهران بازمانده از طبرستان کهن

تاریخچه عمارت عین الدوله

باغ و عمارت عین الدوله مربوط به دوره قاجار است که در حوالی میدان هروی تهران واقع شده و در تاریخ ۴ تیر ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۲۰۴۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است .

عین الدوله صدراعظم مستبد مظفرالدین شاه بود که در دوره مبارزات آزادی خواهان آنان را سرکوب کرد.وی فردی مستبد بود و از مخالفین سر سخت مشروطیت به شمار می رفت. عین الدوله باغ و عمارتی در مبارک آباد بنا نهاد. در آن عصردر این منطقه وسیع که بیرون از حصار ناصری تهران بود، جز آبادی هایی بسیار خرد و مکان مناسبی برای زندگی نبود

تاریخچه عمارت عین الدوله

عین الدوله تا سال ۱۳۰۶خورشیدی در قید حیات بود.وی در سال های پایانی عمر با ورشکستگی بزرگی مواجه شد. طلبکاران بسیاری از اموال او را تصاحب کردند. به هر روی این باغ و عمارت از مالکیت عین الدوله بیرون آمد و مالک جدیدی با نام بصیرالدوله(هروی) پیدا کرد.بصیرالدوله عمارت را بازسازی کرد و آن را به اسکان خانواده اش اختصاص داد.گو اینکه بعد ها نیز تغییراتی در بنا پدید آورد.بعد از مرگ مالک جدید عمارت و باغ مزبور به فرزندش دکتر نصرت الله هروی رسید، و از ایشان هم به دخترش شیرین انتقال یافت.تا این که در سال ۱۳۷۶خورشیدی با توافق آخرین مالک باغ ،شهرداری آن را در اختیار گرفت و با تصمیم درستی این باغ به فضایی عمومی بدل شد که قابلیت موزه و مکان های دیگری با کاربری عمومی پیدا کرد.

مساحت ساختمان ۸۰۰ متر است که در دو طبقه بنا گردیده. ساختمان اولیه بنایی اعیانی ولی ساده‌ ییلاقی در دو طبقه بود.از زمان احداث بنا خبر دقیقی در دست نیست .

در سال ۱۳۸۷، سازمان زیباسازی شهر تهران، ضمن تجهیز فضاهای داخلی و خارجی عمارت جهت تعریف کاربری نگارخانه، فعالیت خود را در زمینه حمایت و گسترش هنرهای شهری پیگیری نمود و عمارت را مرمت کرد . در حال حاضر عمارت عین الدوله در معرض دید عموم قرار دارد و در آن نگارخانه و کارگاه مجسمه سازی برپاست

تاریخچه عمارت عین الدوله

حفـاظت از میـراث تاریخی شـهر قانونی مصوب است که طبق آن همه ملزم به پیروی از آن هستند .در متن قانون آمده است : حفاظت از آثار تاریخی، فرهنگی و معاصر شهر تهران، شامل حفاظت از کلیه آثار ثبت شده و کلیه آثاری که در آینده ثبت خواهند شد و رعایت حریم مجموعه ثبت شده دارای حریم، الزامی بوده و هرگونه مداخله در عرصه آثار مذکور ممنوع می باشد و هرگونه ساخت و ساز در مجاورت و یا حریم آثار ثبت شده، با کسب مجوز و رعایت ضوابط و مقررات سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، مجاز است.

در جنوب عمارت باغی بزرگ قرار داشته که شامل درختان بسیار و استخر بوده است . با توجه به رشد بی رویه ساختمان ها خرابی قابل توجهی به عمارت و درختان باغ وارد گردید. تعدادی از درخت های جنوب باغ به علت تغییر مسیر آب قنات از بین رفتند و در نتجه باغ جنوبی عمارت عین الدوله کاملا نابود شد و تنها قسمتی اندک از باغ شمالی عمارت به جا مانده است . سال ها قبل این زمین که قبلا قسمت اعظمی از باغ عمارت عین الدوله را تشکیل می داده ، جهت ساز برج گود برداری شده است که در سال ۱۳۷۲ با پیگیری اهالی و همسایگان عمارت ساخت و ساز متوقف گردید و از چند ماه قبل مجدا عملیات ساخت و ساز از سر گرفته شده است

ارتعاشات حاصل از ساخت و ساز برای عمارت خطرناک است و می تواند خسارات جبران ناپذیری را به عمارت وارد کند

به گفته مسئولان فعلی عمارت این مکان قابلیت تبدیل شدن به یکی از قطب های مجسمه سازی در تهران را دارد . لذا مسئولان عمارت از شهرداری خواستند تا زمین جنوبی عمارت را خریداری کند و به تملک عمارت در بیاورد تا عمارت از فضای بیشتری برخوردار شود و بتوان بهروه وری از این عمارت را به حداکثر رساند که این امر تا کنون محقق نشده است . تعدادی از مجسمه های درون عمارت بدلیل کمبود جا در شرایط بدی نگهداری می شوند

تاریخچه عمارت عین الدوله

طبق قانون تمام پروژهای در حال ساخت باید دارای شناسنامه ای زرد رنگ باشند که در آن نام پروژه ، پیمانکار ، تعداد طبقات و دیگر اطلاعات در معرض دید عموم قرار بگیرد . در زمین جنوبی عمارت عین الدوله که گود برداری در آن انجام شده است هیچ شناسنامه ای به چشم نمی خورد و معلوم نیست که این عملیات ساخت و ساز توسط چه کسی در حال انجام است

تنها قسمتی اندک از باغ شمالی عمارت به جا مانده است .

تاریخچه عمارت عین الدوله

عمارت خسروآباد سنندج

عمارت خسرو آباد سنندج که در گذشته محل سکونت ثروتمندان و حکام کردستان بوده است، طبق اسناد تاریخی در سال ۱۲۲۳ هجری قمری به دست امان الله‌ خان اردلان حاکم معروف کردستان ساخته شده و شش هزار متر مربع وسعت دارد.

نظریات گوناگونی در خصوص این بنای عظیم و مقر حکومتی کردستان وجود دارد به طوری که بعضی صاحب نطران قسمت شرقی بنا را که قصر نامیده می‌ شود، مربوط به دوران زندیه می دانند و توسعه و تکمیل آن را توسط امان الله خان اردلان می دانند.

عمارت خسروآباد سنندج

هنگام ساخت و تاسیس کاخ خسرو آباد دژ حکومتی سنه در مرکز شهر همچنان مقر حکومتی سیاسی و نظامی باقی‌ ماند و اعتبار خود را از دست نداد. اگر چه بعد از مدتی نیز خسرو آباد به عنوان مقر حکومت مورد استفاده قرار گرفت اما بیشتر به عنوان محل تشریفات و استقبال از شاهان و محل اقامت والیان اردلان مورد استفاده قرار می گرفت، مثلا مراسم عروسی با شکوه حُسن جهان خانم تنها دختر فتحعلی شاه قاجار با خسرو خان پسر امان الله خان در سال ۱۲۳۲ هجری قمری در این کاخ صورت پذیرفت.

هنگام ورود ناصرالدین شاه به کردستان در سال ۱۲۷۵ هجری قمری مصادف با ۱۲۳۳ هجری شمسی در خسرو آباد برای وی خیمه دایر گردید. در سال ۱۳۱۷ قمری مصادف با ۱۲۷۵ شمسی علی اکبر خان شرف الملک اردلان نوه امان الله خان والی و وارث باغ و کاخ خسرو آباد این مجموعه را به میرزا صادق خان اعزاز الملک فروخت و از آن تاریخ در اختیار خاندان «صادق وزیری» قرار گرفت از آن زمان تا حدود ۵۰ سال پیش چندین بنا با سبک‌ های مختلف دوره قاجار و پهلوی در این مجموعه ساخته شد که در شمال شرقی و شمال غربی و جنوب شرقی و جنوب غربی واقع شده اند.

مجموعه عمارت و باغ آن افزون بر دو بخش اصلی یعنی قصر سلطنتی با ورودی ستون دار در بخش غربی و ساختمان شرقی با غلام گردش‌ ها و ایوان ستون دار مشرف بر صحن عمارت و فضای بیرونی بنا دارای فضاهای دیگری چون حمام، اتاق قاپچیان یا قاپوچی یعنی حاجب و دربان و خدمتکاران است.

تزئینات معماری این بنا شامل گچبری، آجر کاری، اروسی‌ های زیبا و حوض چلیپا شکل داخل عمارت است. آنچه که بر اساس وضعیت ظاهری و ترکیب بنای خسرو آباد قابل تامل است هم به نوع بودن بافت و ترکیب مصالح و سبک مشترک قصر، آشپزخانه، حمام و اسطبل به انضمام دیوارهای حفاظ شرقی غربی و جنوبی می‌ باشد که مربوط به یک دوره می باشد. البته بعد از امان الله خان به ضرورت بناهای مختلفی در این مجموعه احداث گردیده است. سبک ارسی‌ های موجود در قصر تفاوت قابل توجهی با قسمت شرقی بنای خسرو آباد دارد.

عمارت خسروآباد سنندج

متاسفانه طاق بزرگ سر درب اصلی باغ خسرو آباد که روبروی مقبره شرف الملک قرار داشت، تخریب شده است. درب اصلی بنا رو به حوض مرمری مربع شکل عمارت واقع گردیده و از ۴ تکه بزرگ تنه درخت گردو به سبک دروازه‌ های قلعه‌ های حکومتی ساخته شده است.

نمای شرقی بنا از آجر و گچ بری‌ های زیبا تزیین شده است اما دیگر بخش‌ ها از آجر و به شکل ساده تری ساخته شده اند.

آب این مجموعه جاری و شرب و از مجموعه قنات‌ های تعبیه شده در روی کوه آبیدر نشات می گیرد.

از دیگر بخش‌ های قابل توجه کاخ خسرو آباد وجود حوض و فواره با آب جاری در طبقه سوم قصر می باشد.

عمارت خسرو آباد با شماره ۱۴۹۱ در فهرست آثار ملی ایران ثبت گردیده است.

عمارت خسروآباد سنندج