محوطه کانی سیب پیرانشهر
محوطه کانی سیب پیرانشهر
در بقایای عصرآهن محوطه کانی سیب بر خلاف تصور نمی توان سراغی از پیکرک، ریتون و یا سفالینه های فرمیک گرفت و فرهنگ سفالی آن بیشتر از هر چیز موید فرهنگی است که چندان با محوطه های استقراری سایر نقاط ایران، بویژه نقاط مرکزی قابل مقایسه نیست هرچند رگه هایی از فرهنگ کلی عصر آهن ایران و منطقه در آنها قابل ردیابی است.
مدیر پروژه و سرپرست کاوش محوطه تاریخی کانی سیب (کانی سیو) پیرانشهر اروز “شنبه “با بیان این مطلب گفت : محوطه کانی سیو بر روی پشته ای به ابعاد تقریبی ۱۰۰ در ۱۵۰ متر با یک شیب تند مشرف به رودخانه لاوین ، یکی از سرشاخه های رود زاب کوچک قرار گرفته است.
یوسف فلاحیان افزود: این محوطه نسبت به اراضی جنوبی و غربی خود دارای حداکثر ارتفاع ۱۵ متر بوده و به غیر از یک تا دو متر ارتفاع نهشته انسانی روی تپه، بقیه ضخامت آن را در واقع لایه های طبیعی خاک و بویژه صخره سنگی در بر می گیرد.
محوطه کانی سیب پیرانشهر
این باستان شناس اظهار داشت :از نظر موقعیت سیاسی این محوطه در اراضی مابین روستاهای کانی سیو و سوغانلو از توابع شهرستان پیرانشهر قرار دارد که با توجه به ساخت سد کانی سیو در جوار آن، بقایای باستانی این نقطه تحت تاثیر قرار خواهد گرفت.
فلاحیان تصریح کرد : از این رو کاوش باستان شناسی محوطه کانی سیو که پیشتر به عنوان اثر هزاره اول قبل از میلاد در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده در بهمن و اسفند سال جاری عملیاتی شد که با وجود بارش متناوب برف در منطقه، کاوش در زیر سقف های موقتی که به همین منظور ایجاد شده بود، به نحو مطلوبی انجام گرفت.
به گفته وی ، هیات کاوش در طی حدود ۴۰ روز با تشکیل ۴ کارگاه و جمعا با ایجاد ۱۰ ترانشه که ۹ مورد شامل ترانشه های گسترده ۵ در ۵ متر و یک مورد به ترانشه ۳ در ۳ لایه نگاری اختصاص داشت، توانست با پوشش فراگیر قسمت های سالم تپه تاریخی به کشفیاتی همچون بقایای معماری به همراه لوازم زندگی، از جمله سفالینه ها و همچنین تدفین آن دوران دست یابد.
محوطه کانی سیب پیرانشهر
سرپرست هیأت باستان شناسی گفت : بقایای معماری مکشوفه شامل دیوارهای سنگ و گلی بازمانده از آن دوران با فرم عمدتا مستطیل شکل است که در ضخامتی بین یک متر تا یک و نیم متر سطح اولیه خاک تپه ، دو فاز از معماری تاریخی آن دوران به دست آمده است.
او افزود: در برخی از آنها پلان معماری عمدتا به دلیل مداخلات به وجود آمده ناشی از معماری جدیدتر از یکطرف و از طرف دیگر به دلیل وسعت کم ترانشه ها بخوبی قابل درک نیست.
وی گفت :در یکی از کارگاههای کاوش در هر چهار ترانشه ۵ در ۵ کنار هم دیوار سنگی قطور با عرض حدود یک متر و به موازات در فاصله دو متری آن دیوار قطور دیگر که احتمالا نقش پشتیبان داشته، کشف شد که موجودیت آن در منتهی الیه حاشیه شرقی مشرف به دره به احتمال زیاد حالت تدافعی محل و اینکه چه بسا این محل بیش از هر چیز دیگر مربوط به قلعه و نظایر آن باشد را آشکار می سازد.
این باستان شناس برآوردهای اولیه را حاکی از تعلق آثار این محوطه به عصرآهن دانست و تصریح کرد : ولی این عصرآهن برخلاف خیلی از محوطه های عصرآهن دیگری است که در جاهای دیگر ایران پیش از این کشف و بررسی شده است.
محوطه کانی سیب پیرانشهر
او اظهار داشت : در بقایای عصرآهن این محوطه بر خلاف تصور نمی توان سراغی از پیکرک، ریتون و یا سفالینه های فرمیک گرفت و فرهنگ سفالی آن بیشتر از هر چیز موید فرهنگی است که چندان با محوطه های استقراری سایر نقاط ایران، بویژه نقاط مرکزی ایران قابل مقایسه نیست البته هرچند رگه هایی از فرهنگ کلی عصر آهن ایران و منطقه در آنها قابل ردیابی است.
این باستان شناس در ادامه اظهار داشت : این فرهنگ با توجه به سابقه کاوشهای سردشت به عنوان بخشی از حوزه زاب کوچک که پیشتر در قالب تیم هایی به سرپرستی اینجانب مورد کاوش قرار گرفته و مقایسه آثار مکشوفه از محوطه پیشدر در قلادزه کردستان عراق واقع در منطقه مجاور مرز ایران که توسط هیأت آلمانی کاوش شده و کشفیات عصرآهنی آن در همین سال جاری مورد بازدید سرپرستی مذکور قرار گرفته ، علیرغم به یدک کشیدن برخی ویژگی های عام دوران آهن منطقه و ایران در ضمن ویژگی های خاصی را نشان می دهد که شاید به توان آن را فرهنگ مخصوص عصرآهن حوزه زاب کوچک قلمداد کرد.
او افزود :در یکی از ترانشه های کارگاه ۱ کانی سیب تدفینی بدون شی ء مشاهده شد که این پدیده هم جلوه ای ویژه در محوطه های استقراری عصر آهن محسوب می شود زیرا علی القاعده در این دوره می بایست گورستانها به بیرون از منازل راه می یافت ولی شاید این پدیده هم در کنار سایر ویژگی های محلی این فرهنگ قابل ارزیابی باشد.
این باستان شناس اظهار داشت :از این رو باید گفت در کنار ویژگی های خاص مواد فرهنگی نظیر شکل سفالینه ها ، معماری ویژه، تدفین مکشوفه و کشف نشدن حتی یک تکه کوچک از فلز با وجود خاکبرداری وسیع و قرارگرفتن در دوره فلز، جلوه های ویژه از عصرآهن در گوشه ای از سرزمین ایران آشکار شده است.
به گفته فلاحیان ، در کل بازه زمانی عصرآهن مطابق با هزاره اول قبل از میلاد را برای آثار مکشوفه این محوطه می توان در نظر گرفت ولی انجام آزمایش شیمیایی برای تعیین قدمت آثار بسیار ضروری بنظر می رسد.
