خانه حاج آقا علی بزرگترین خانه خشتی جهان
خانه حاج آقا علی بزرگترین خانه خشتی جهان
خانه حاج آقا علی با زیر بنایی بالغ بر ۷ هزار مترمربع به عنوان یکی از شاهکارهای معماری ایرانی، در قاسم آباد رفسنجان واقع شده است.
این خانه بزرگترین خانه خشتی جهان است که توسط حاج آقا علی ملا زعیم در سال ۱۱۳۶ شمسی و اوایل دورۀ قاجاریه ساخته شد.
در ساخت این بنا از مصالح بومی مناطق کویری زمان خود بوده، استفاده شده است. به طوری که هر بخش به صورت برنامه ریزی شده و هدفمند متناسب با موقعیت جغرافیایی و آب و هوا طراحی شده است.
خانه حاج آقا علی بزرگترین خانه خشتی جهان
حاج آقا علی که بود؟
حاج آقا علی ملّا زعیم الله رفسنجانی معروف به امین التّجار در ابتدا فردی فقیر و تهیدست بود.
به عقیدۀ استاد باستانی پاریزی حاج آقا علی گنجی پیدا می کند و به یکی از چهره های متموّل و البته خَیّر استان کرمان تبدیل می شود. در عین حال بعضی معتقدند که حاج آقا علی ثروت خود را با تلاش و کوشش به دست آورده است.
در مجموع زندگی حاج آقا علی بخشی از افسانه های مردمی این خطّه به شمار می رود. حاج آقا علی در اواخر عمر قسمتی از اموالش را وقف کرد تا صرف امور خیره شود.
خانه حاج آقا علی بزرگترین خانه خشتی جهان
مجموعۀ حاج آقا علی
مجموعۀ حاج آقا علی نمونه ای بی نظیر از معماری عصر قاجار است.
این مجموعه شامل هشت قسمت است که عبارتند از: بازار (با ۲۱ سقف با تنوع هندسی در سقف های آن)، آب انبار(تأمین کننده آب روستا و مزیّن به نقوش آجری و کاشیکاری)، مسجد چهل ستون، حمّام، حسینیه، یخدان کبوترخان (واقع در روستای عباس آباد حاجی) و خانه حاج آقا علی با شکوه و جلال معماری کویری.
خانه حاج آقا علی بزرگترین خانه خشتی جهان
مشخصات بنای خانۀ حاج آقا علی
خانۀ حاج آقا علی که در سابق به خانه وقفی مشهور بوده است. دارای ۸۸ اتاق است که در ۴ بخش اصلی (حوضخانه، شاه نشین، پاییزی و زمستانی) بنا شده است.
همچنین این خانه دارای یک آشپزخانه بزرگ و انبار بزرگ هست که در گذشته نیازهای خانه را برآورده می کرده است. از طرفی قسمت های مختلف این بنا از طریق ۴ حیاط، راهروهای رو باز و سرپوشیده و سه هشتی به هم مرتبط هستند.
تصویر از خانه خشتی
حوض خانه
حوض خانه به صورت تالاری است که با گنبدی عظیم پوشیده شده است. این قسمت وسیع ترین فضای سرپوشیده را تشکیل می دهد.
حوض خانه شامل دو طبقه است و نمای داخلی آن با گچ بری های برجسته با طرح اسلیمی کار شده است.
در وسط حوض خانه، حوض مستطیل شکلی قرار دارد که در گذشته با حوض های حیاط های جانبی مرتبط بوده و آب آن از طریق قنات تـأمین می شده است.
خانه حاج آقا علی بزرگترین خانه خشتی جهان
ایوان شاه نشینی یا بهاره
این قسمت از ویژه ترین بخش ساختمان است. حاج آقا علی در شاه نشینِ خانه از مهمانان خود پذیرایی می کرده و به کارهای بازرگانی خود مشغول بوده است.
زیباترین کتیبه ها و گچ بری های این عمارت شکوهمند را می توان در این بخش مشاهده نمود.
با ایستادن رو به روی قسمت شاه نشین دو خلوت، قرینه به نام خلوت سبز و خلوت تاج خانم دیده می شود که هر دو قسمت دارای گچ بری های شگفت انگیز است.
عمارت کلاه فرنگی
از این عمارت در فصل تابستان استفاده می شده است. مقرنس کاری های زیبای این عمارت توجّه هر بیننده ای را به خود جلب می کند.
تلطیف هوای گرم تابستان در عمارت کلاه فرنگی به این صورت بوده که هوای گرم از طریق باز شدن ۷ دری به داخل ساختمان می شود و پس از برخورد با فوّاره های آب، نسیمی خنک را به وجود می آورده است.
ایوان های سرای حاج آقا علی
این ایوان ها و اتاق های آن که در قسمت غربی سرا واقع شده در فصل پاییز مورد استفاده قرار می گرفته است.
بنای پنج دری
این بنا برای گذراندن فصل زمستان تعبیه شده است. همچنین شومینه هایی با گچ بری بسیار هنرمندانه مربوط به هنر اواخر دوران قاجاریه را می توان مشاهده نمود.
خانه حاج آقا علی در مرداد ۱۳۷۴ ثبت ملّی شده است و با تلاش و پیگیری مسئولان ارزش ثبت جهانی شدن را نیز داراست.
