مناره خسروگرد سبزوار
مناره خسروگرد سبزوار
محمد عبداله زاده ثانیˈ روز دوشنبه در گفت و گو با ایرنا اظهار داشت: بر اساس کاووش های باستانی شناسی محرز شده مناره خسروگرد میل تک و منفردی است که به منظور راهیابی کاروانیان بر سر راه جاده موسوم به ابریشم احداث شده و همچون فانوس دریایی در کویر نقش راهیابی کاروانیان را برعهده داشته است.
وی این کاووش های باستان شناسی را شامل حفر ۵۰ گمانه باستان شناسی در محل در سال ۸۲ عنوان کرد و افزود: با توجه به لایه نگاری فرهنگی ، تعیین قدمت محل و احیانا بازشناسی بقایای معماری موجود ، در هیچیک از این گمانه ها بقایای معماری دال بر وجود بنایی مانند مسجد ، مدرسه و غیره به دست نیامد.
وی ادامه داد: در نتیجه این موضوع به باستان شناسان اجازه داد بگویند این میل یا مناره برای راهیابی کاروانیان احداث شده است.
این کارشناس باستان شناسی سبزوار قدمت میل خسروگرد را مربوط به قرن ششم هجری قمری ذکر کرد و گفت: این میل به سال ۵۰۵ هجری قمری به دستور ˈتاج الدوله ابوالقاسم بن سعیدˈ مصادف با حکومت سلجوقیان احداث شده است.
وی در مورد معماری این میل اظهار داشت: میل خسروگرد سازه ای آجری است و ارتفاع مناره ۲۸ متر است.
وی افزود: مناره خسروگرد دارای سه جزء پایه ، بدنه و راس است که پایه آن مستطیل شکل و محاط در یک سازه آجری نیم هشت بوده و در پخی های این هشت ضلعی چهار حجره اتاق مانند تعبیه شده است.
مناره خسروگرد سبزوار
وی با بیان اینکه بدنه میل مدور و قطر آن از سطح قاعده به سمت راس کم می شود، اضافه کرد: این بدنه دارای تزئینات آجری با آرایه های لوزی نیم بیضی است که دور آن منقش به رشته کتیبه کوفی و اطراف آن با آجر کاری تذهیب شده است.
عبداله زاده ادامه داد: راس این میل بر روی تونگان یا نعلبکی قرار دارد که بدنه آن دارای تزئینات آجر کاری موسوم به مئاندر (دارای پیچ و خم )می باشد .
وی به جنبه زیباشناسی میل خسروجرد اشاره کرد و گفت: تنها بنای قدیمی شهرستان سبزوار که مراحل سفت کاری و نازک کاری آن همزمان اجرا شده میل خسروگرد است که به شیوه استادانه سبک رازی در قرن شش هجری قمری کار شده است.
این کارشناس باستان شناسی افزود: اجرای آجرهای قالب زده با تکنیک سایه روشن و کم شدن از قطر میل تا راس موجب شده در بنا ریتم و حرکت ایجاد شود که این حرکت در بنا و چرخش هارمونی ناشی از تکرار و توالی نقش هندسی لوزی است تا تنازی و چشم نوازی ویژه ای به رهگذران بدهد.
وی ادامه داد: اجرای سایه روشن آجرها موجب شده گزند آفتاب کمتر به بدنه بنا برخورد کند و در نتیجه بنا در شلاق سوزان آفتاب کویر محو نشده و از فواصل دور قابل رویت باشد.
وی گفت: همچنین به منظور هدایت کاروانیان به سمت آبادی در شب ،متصدی میل با روشن کردن مشعلی بر بلندای راس مناره کاروانیان شبرو را به سمت آن فرا می خوانده بعلاوه اینکه آب انبار و حوض انبارهای کنار جاده هم کاروانیان را به سمت میل هدایت می کرده است.
مناره خسروگرد سبزوار
وی همچنین با اشاره به وجود نقش سوستیکا به شکل (+)در قلب هر شمسه لوزی ،گفت: این نقش تحت عنوان گردونه مهر در بسیاری نقاط جهان از هزاره سوم قبل از میلاد شناسایی شده که تپه باستانی موسوم به دامغانی سبزوار و قدیمی ترین بنای تاریخی این شهرستان یعنی آتشکده آذر برزین مهر که این نقش موجب شکل گیری حجم بنا شده از آن جمله است .
عبداله زاده مناره خسروگرد را تنهای بنایی معرفی کرد که در یک شهر برای خوش آمدگویی به مردمان سوای رنگ ، پوست ، نژاد ، خون ، ملیت و مرزهای جغرافیایی برپا شده و در سرما و گرما مسافران را تنها به صرف مسافر بودن به سمت آبادی هدایت می کرده است.
وی افزود: این بنا همچنین تنها بنا در استان خراسان است که در خارج از شهر واقع شده و اکنون نیز در ورودی استان به مسافران خوش آمد می گوید.
وی مناره خسروگرد سبزوار را نمادی از مهرورزی ، دوستی و مهمان نوازی مردمان کویر دانست و ادامه داد: این میل نشانه ای از هزاران گوهر محبت و دوستی انسان های کویراست که عاشقانه و عالمانه به زندگی در این کویر پرداخته اند.
میل (مناره) خسرو جرد سبزوار به عنوان بلندترین سازه تاریخی استان خراسان و در شمار زیباترین مناره های تاریخی آغاز قرن ششم هجری قمری معرفی شده است.
