عمارت خسروآباد سنندج
عمارت خسروآباد سنندج
عمارت خسرو آباد سنندج که در گذشته محل سکونت ثروتمندان و حکام کردستان بوده است، طبق اسناد تاریخی در سال ۱۲۲۳ هجری قمری به دست امان الله خان اردلان حاکم معروف کردستان ساخته شده و شش هزار متر مربع وسعت دارد.
نظریات گوناگونی در خصوص این بنای عظیم و مقر حکومتی کردستان وجود دارد به طوری که بعضی صاحب نطران قسمت شرقی بنا را که قصر نامیده می شود، مربوط به دوران زندیه می دانند و توسعه و تکمیل آن را توسط امان الله خان اردلان می دانند.
عمارت خسروآباد سنندج
هنگام ساخت و تاسیس کاخ خسرو آباد دژ حکومتی سنه در مرکز شهر همچنان مقر حکومتی سیاسی و نظامی باقی ماند و اعتبار خود را از دست نداد. اگر چه بعد از مدتی نیز خسرو آباد به عنوان مقر حکومت مورد استفاده قرار گرفت اما بیشتر به عنوان محل تشریفات و استقبال از شاهان و محل اقامت والیان اردلان مورد استفاده قرار می گرفت، مثلا مراسم عروسی با شکوه حُسن جهان خانم تنها دختر فتحعلی شاه قاجار با خسرو خان پسر امان الله خان در سال ۱۲۳۲ هجری قمری در این کاخ صورت پذیرفت.
هنگام ورود ناصرالدین شاه به کردستان در سال ۱۲۷۵ هجری قمری مصادف با ۱۲۳۳ هجری شمسی در خسرو آباد برای وی خیمه دایر گردید. در سال ۱۳۱۷ قمری مصادف با ۱۲۷۵ شمسی علی اکبر خان شرف الملک اردلان نوه امان الله خان والی و وارث باغ و کاخ خسرو آباد این مجموعه را به میرزا صادق خان اعزاز الملک فروخت و از آن تاریخ در اختیار خاندان «صادق وزیری» قرار گرفت از آن زمان تا حدود ۵۰ سال پیش چندین بنا با سبک های مختلف دوره قاجار و پهلوی در این مجموعه ساخته شد که در شمال شرقی و شمال غربی و جنوب شرقی و جنوب غربی واقع شده اند.
مجموعه عمارت و باغ آن افزون بر دو بخش اصلی یعنی قصر سلطنتی با ورودی ستون دار در بخش غربی و ساختمان شرقی با غلام گردش ها و ایوان ستون دار مشرف بر صحن عمارت و فضای بیرونی بنا دارای فضاهای دیگری چون حمام، اتاق قاپچیان یا قاپوچی یعنی حاجب و دربان و خدمتکاران است.
تزئینات معماری این بنا شامل گچبری، آجر کاری، اروسی های زیبا و حوض چلیپا شکل داخل عمارت است. آنچه که بر اساس وضعیت ظاهری و ترکیب بنای خسرو آباد قابل تامل است هم به نوع بودن بافت و ترکیب مصالح و سبک مشترک قصر، آشپزخانه، حمام و اسطبل به انضمام دیوارهای حفاظ شرقی غربی و جنوبی می باشد که مربوط به یک دوره می باشد. البته بعد از امان الله خان به ضرورت بناهای مختلفی در این مجموعه احداث گردیده است. سبک ارسی های موجود در قصر تفاوت قابل توجهی با قسمت شرقی بنای خسرو آباد دارد.
عمارت خسروآباد سنندج
متاسفانه طاق بزرگ سر درب اصلی باغ خسرو آباد که روبروی مقبره شرف الملک قرار داشت، تخریب شده است. درب اصلی بنا رو به حوض مرمری مربع شکل عمارت واقع گردیده و از ۴ تکه بزرگ تنه درخت گردو به سبک دروازه های قلعه های حکومتی ساخته شده است.
نمای شرقی بنا از آجر و گچ بری های زیبا تزیین شده است اما دیگر بخش ها از آجر و به شکل ساده تری ساخته شده اند.
آب این مجموعه جاری و شرب و از مجموعه قنات های تعبیه شده در روی کوه آبیدر نشات می گیرد.
از دیگر بخش های قابل توجه کاخ خسرو آباد وجود حوض و فواره با آب جاری در طبقه سوم قصر می باشد.
عمارت خسرو آباد با شماره ۱۴۹۱ در فهرست آثار ملی ایران ثبت گردیده است.
